Aşurbəyovlar: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Vüqar02 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Araz Yaquboglu tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 26:
Nadir şah [[1740]]-cı ildə [[Azərbaycan]]a gələndə [[Bakı|Bakıda]] və ətraf kəndlərdə özünə arxa yaratmaq üçün əfşar türk tayfalarından bir çoxunu [[Sabunçu]], [[Zabrat]] və [[Keşlə]] kəndlərində yerləşdirmişdi. Məhz [[Nadir şah|Nadir şahın]] dövründə Aşur xan [[Cənubi Azərbaycan|Cənubi Azərbaycanın]] [[Təbriz]] şəhərinin hakimi və [[Azərbaycan|Azərbaycanın]] sərdarı olub. Aşur xanın beş oğlu olub – Hacı İmamverdi bəy, Allahverdi bəy, Abdullah bəy, Danial bəy, Əliyar bəy.
[[Şəkil:İsa bek.jpg|thumb|130px|[[İsa bəy Aşurbəyov]]]]
Teymur bəy, Hacı Əjdər bəy, Bəşir bəy, İsa bəy, Nəsrulla bəy, Hacı Mehdqulu bəy, Əliabbas bəy, Ağası bəy, Mehdixan bəy, Əziz bəy, Hacı Əhmədağa bəy, İsa bəy Aşurbəyovlar da həmin nəslin görkəmli nümayəndələridir. Onların bəziləri qardaş, bəziləri isə əmioğlu, bibioğlu və ya xalaoğlu olublar. [[1828|1828-ci ildə]] [[Rusiya|Rusiyanın]] [[Şimali Azərbaycan|Şimali Azərbaycanı]] işğal etməsindən sonra vəziyyət bir qədər dəyişir. Bəylərin və xanların hüquqları məhdudlaşdırılır. Lakin [[çar]] hakimiyyəti əhali arasında yaranan narazılığı gördükdə əhalinin ali təbəqəsi ilə bir qədər yumşaq davranmaq qərarına gəlir. Bu istiqamətdə atılan ilk və mühüm addım bəylərin iqtisadi və hüquqi vəziyyətinin tənzimlənməsi üçün müxtəlif komissiyalar yaradılması olur. Ali təbəqəyə mənsubluğun bilinməsi üçün bəylər özlərinə sonu "ov"la bitən "russayağı" soyadı qəbul etməli idilər. Həmin vaxtdan bəri bu nəslin nümayəndələri cəmiyyətdə Aşurbəyovlar soyadı ilə tanınırlar.
== Nabat xanım Aşurbəyova ==
Bu nəslin ən tanınmış nümayəndələrindən biri [[Nabat Aşurbəyova|Nabat xanım Qoça bəy qızı Aşurbəyovadır]]. O, Hacı İmamverdi bəy Aşurxan oğlunun nəvəsidir. Öz səxavəti və xeyirxahlığı ilə məşhur olan bu əsilzadə xanım varlı Bakı taciri Hacı Musarza Rzayevin həyat yoldaşıdır. Onların Hacı Abbasqulu Rzayev adlı bir oğulları, Əşrəf (Züleyxa) və Gülbəstə adlı qızları olub.
Nabat xanım Bakıda neft mədənlərinə və çox böyük imarətlərə sahib imiş...
Sətir 43:
== Hacı Əjdər bəy Aşurbəyov ==
[[Şəkil:Haji ejder bek ashurbekov.jpg|thumb|130px|left|[[Əjdər bəy Aşurbəyov|Hacı Əjdər bəy Aşurbəyov
Təzə Pir qədər möhtəşəm və əzəmətli görünüşə malik digər bir Bakı məscidi Göy məsciddir. Bakılılar onu Göy məscid kimi tanıyır. Ancaq əvvəllər bu Allah evi onun əsasını qoyan Bakı taciri və mesenatı [[Əjdər bəy Aşurbəyov|Hacı Əjdər bəy Aşurbəyovun]] adı ilə "Əjdər bəy" məscidi də adlanırdı. Nabat xanım kimi, bu şəxs də məşhur Aşurbəyovlar nəslinə mənsub idi. Əjdər bəy Aşurbəyovun neft mədənləri var idi. Onun özü isə 10 ildən çox Bakı Şəhər Dumasının üzvü olub. Şahidlərin xatirələrinə əsasən, Əjdər bəyin bircə sözü istənilən vekseldən və ya iltizamdan daha sanballı tutuma malik imiş.
== Teymur bəy Aşurbəyov ==
[[Şəkil: Teymurbek wife.jpg|thumb|130px|left|Teymur bəy və Tutu xanım Aşurbəyovlar.]]
[[Şəkil:Teymur bek ashurbeyli.jpg|thumb|130px|[[Teymur bəy Aşurbəyov]]]]
Aşurbəyovlar həm də neft sənayeçisi olublar. [[Teymur bəy Aşurbəyov|Teymur Qara bəy oğlu Aşurbəyov]] daha çox neft milyonçusu kimi məşhurdur. O, [[Sabunçu]]da geniş torpaqlara, təsərrüfat sahələrinə malik idi. Deyilənlərə görə, son dərəcə səxavətli və genişqəlbli bu insan öz qoyun sürülərini kasıb kəndlilər arasında bölüşdürürmüş. O, eyni zamanda mütərəqqi düşüncəli bir insan idi. Elə bunun nəticəsi idi ki, öz övladlarına – Əli bəy və Bala bəyə gözəl təhsil vermişdi. Teymur bəy Aşurbəyov xeyriyyəçiliyi ilə fərqlənirdi. O, məktəblər tikdirir, məscidləri bərpa etdirir, imkansızlara əl tuturdu. Teymur bəy Aşurbəyov kimi onun oğlanları da öz xeyriyyəçilik əməlləri ilə məşhur idilər. Aşurbəyovların təqaüdü ilə gələcək məşhur ictimai xadimlər [[Mirəsədulla Mirqasımov]], [[Hənifə Pirverdiyeva]] və [[Ruhulla Axundov]] təhsil alıblar. O zamanlar bu qardaşların iştirakı olmadan heç bir mühüm xeyriyyə tədbiri keçirilmirdi. Məsələn, [[Buxara]] əmirinin təşəbbüsü ilə [[Sankt-Peterburq]]da məscid inşa edilərkən onun tikintisinə böyük miqdarda vəsait Bakı milyonçularından, o cümlədən Aşurbəyovlar tərəfindən ayrılmışdı. 1910-cu ildə məscid praktiki olaraq hazır olanda Bala bəy öz vəsaiti hesabına məscidin ibadət zalına böyük və dəbdəbəli büllur çilçıraq bağışlamışdı.
== Bala bəy Aşurbəyov ==
[[Şəkil:Balabek ashurbeyli.jpg|thumb|160px|Bala bəy və İsmət xanım Aşurbəyovlar]]
[[Bala bəy Aşurbəyov|Bala bəy Aşurbəyovun]] [[Mərdəkan]]da gül-çiçəyə bələnmiş böyük malikanəsi olub. Bala bəyin xanımı İsmət xanım isə "[[Müqəddəs Nina]]" Qadın Xeyriyyə Cəmiyyətinin üzvü idi.
[[1917]]-ci ildə və ondan sonrakı illərdə baş verən hadisələr Aşurbəyovlardan da yan keçmədi. Sovetləşmənin ilk günlərində Aşurbəyovlar öz evlərindən və sənaye müəssisələrindən məhrum olurlar. Bundan başqa, yeni hakimiyyət hər iki qardaşı həbs edir. Yalnız [[Nəriman Nərimanov]]un köməyi ilə Bala bəy öz ailəsi ilə [[1920]]-ci ildə Bakıdan [[İstanbul]]a getməyə müvəffəq olur. Onun ailəsi İstanbulda 5 il yaşayır. Taleyin üzüdönüklüyünə baxmayaraq, atası kimi o da öz övladlarına təhsil verə bilir. Onun qızları Sara xanım, Sitarə, Məryəm fransız kollecində, oğlu Rəşad bəy isə Türkiyənin ən nüfuzlu təhsil müəssisələrindən biri olan Qalatasarayda təhsil almışdı. Yeni iqtisadi siyasət illərində vəziyyətin bir qədər stabilləşməsi Bala bəy Aşurbəyova 1925-ci ildə ailəsi ilə birlikdə vətənə qayıtmağa şərait yaradır. [[1935]]-ci ildə Bala bəy Aşurbəyov həbs olunaraq ölüm cəzasına məhkum edilir. Onun qızları isə Bakıda qalaraq elmin müxtəlif sahələrində müvəffəqiyyət əldə etməklə Azərbaycan cəmiyyətinə böyük fayda verirlər...
Sətir 63:
== Sara xanım Aşurbəyli ==
[[Şəkil: Sara ashurbeyli001.jpg|thumb|130px|left|Sara Aşurbəyova uşaqlıqda.]]
Məşhur tarixçi [[Sara Aşurbəyli|Sara xanım Aşurbəyli]] Bakı neft sənayeçisi ailəsində dünyaya göz açıb. O, bu nəslin ən görkəmli təmsilçilərindən biri olaraq Azərbaycanın və onun paytaxtı Bakı şəhərinin tarixinin ümummilli səviyyədə tədqiqinə gerçəkdən misilsiz töhfəsini verib. Faciəli tale nəsib olmuş Sara xanım orta əsrlər Abşeronunun fundamental araşdırıcısı olaraq bütün dünyada tanınır. Məhz Sara xanım Aşurbəyovanın səyi nəticəsində əsilzadə Aşurbəyovların geniş nəsil şəcərəsini bərpa etmək mümkün olmuşdu.
Öz dövrünün böyük mesenatları sayılan Teymur bəy, Əjdər bəy, Bala bəy, Əhməd bəy, Əli bəy və başqa Aşurbəyovların xeyirxah əməlləri bu gün də xalqın yaddaşındadır. Teymur bəy Aşurbəyovun tikdirdiyi indiki "Günəşli" sanatoriyasının binası, Əjdər bəy Aşurbəyovun tikdirdiyi Əjdərbəy məscidi, Nabat xanım Aşurbəyovun tikdirdiyi Təzə Pir məscidi Şərq arxitekturasının möhtəşəm simasını bugünkü nəslə çatdırır.
| |||