Boesi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
k tənzimləmə using AWB |
||
Sətir 1:
{{Alim
|Adı = Severinus Boesius
Sətir 20 ⟶ 19:
|Elmi rəhbəri =
|Tanınmış yetirmələri =
|Tanınır = [[Neoplatonizm|Neoplatonçu]] filosof, [[Xristian]] [[
|Mükafatları =
|İmzası =
Sətir 30 ⟶ 29:
== Həyatı ==
Boesius [[Roma imperiyası
== Fəlsəfəsi ==
Boesius tərcüməçi və filosof kimi tanınmışdı. O yunan dilindən latın dilinə bəzi riyazi əsərləri, məsələn Evklidesin (Eukleides) «Başlanğıclar» əsərini tərcümə etmişdi. Daha sonra o Aristotelin «Kateqoriyalar» əsərlərini tərcümə və şərh etmişdir.
Boesius bir neçə ilahiyyat risaləsinin də müəllifi olmuşdur. Lakin bəzi tarixçilər onların müəllifinin həqiqətən Boesius olduğuna şübhə edirlər. Bu əsərlərdən ən tanınmışı '''[http://pvspade.com/Logic/docs/BoethiusDeTrin.pdf «De Trinitate»]''' (Müqəddəs Üçlük haqqında) risaləsidir. Bu əsərdə Boesius Xristianlığın əsas ehkamlarından olan “Üçlüyü”, əqli nöqteyi-nəzərdən əsaslandırmağa çalışmışdır. Bunun üçün müəllif “birlik”, “eynilik”, “fərq” kimi anlayışların mahiyyətini, sonra isə, fərqlərin və eyniliyin cinsi, substansial, [[Aksidensiya|aksidensial]] növlərini təyin etmişdir.
Maddi şeylər üçün xas olan bu fərqlər, mütləq olan İlahi mahiyyətə aid edilə bilməz. Buradan Tanrının birliyi haqqında nəticə çıxarılır. Lakin burada Tanrı birliyinin Onun üç siması ilə necə uyğunlaşdırılmalı sualı yaranır. Bu suala cavab verməyə cəhd edən Boesius [[Aristotel
Aristotelin kateqoriyalarını təhlil edən Boesius, “münasibət” kateqoriyasına xüsusi nəzər yetirir. Onun fikrincə, bu kateqoriya Tanrının mahiyyətini daha da məqsədəuyğun şəkildə səciyyələndirir. Bu münasibətlərdə bir şey haqqında xəbər verən anlayış (peridikat) nisbi ola bilər və buna görə də o şeyin mahiyyəti dəyişə bilməz. Buna misal olaraq, Boesius ağanın öz quluna olan münasibətini göstərir. Qul ölsə, insan ağalıqdan məhrum olur. Lakin onun təbiəti, yaxud mahiyyəti, dəyişmir. Bu fikirləri Tanrıya aid edən Boesius Ata, Oğul, Müqəddəs Ruh üçlüyündə də fərqlərin nisbi olduğunu və Tanrının öz substansial mahiyyətində bir olduğunu iddia edirdi.
Sətir 47 ⟶ 46:
Əsərin ikinci və üçüncü hissələrində insan xoşbəxtliyinin var-dövlətdən, hakimiyyətdən, duyğular vasitəsi ilə həzz almadan və ümumiyyətlə bu dünyadan asılı olmaması haqqında bəhs edilir. Səadət və xoşbəxtlik yalnız Tanrıya doğru mənəvi yüksəlmədədir. Buna görə də Boesius Tanrının mövcud olması haqqında fikirlərinə çoxlu yer verir. Boesiusun fikrincə, Tanrının ən kamil varlıq olduğu ideyasından, Onun tərəfindən intizamlı və ahəngli dünyanın yaradılması fikri yaranır. Dünyanın yaranması haqqında yazan Boesius bir çox hallarda Platonun «Timeus» (Timaeus) əsərində olan fikirləri təkrar edirdi. İnsan əsl səadətə, öz iradəsini və əməllərini könüllü olaraq Tanrıya tabe edəndən sonra, çata bilər.
Əsərin dördüncü hissəsi teodiseya probleminə həsr olunmuşdur. Tanrıya dünyada olan şərin mövcud olmasına görə bəraət qazandırması 2 variantda gedir: biri stoiklərin fəlsəfəsindən məlum olan estetik, digəri isə [[Platon
Estetik ''teoditesiyasında'' (Tanrıya dünyada şərin mövcud olduğuna görə bəraət qazandırmaqdır) Boesius insana şər kimi görsənən bir şeyin, əslində özünə məxsus şəkildə xeyrə və gözəlliyə qulluq etdiyini iddia edirdi. Şərin mövcud olmasına görə Tanrını günahkar bilən insan, öz düşüncəsinin məhdudluğundan kənara çıxa bilmir.
Sətir 61 ⟶ 60:
Daha sonra Boesius insan azadlığı və İlahi biliyin bir-biri ilə hansı münasibətdə olduğu haqqında söhbət açır. Məsələ bundadır ki, əgər Tanrı əvvəlcədən hər şeyi bilirsə, onda bu bilik insan azadlığının heçə enməsi problemini ortaya çıxarır. Bu cür suallara cavab verən xanım Fəlsəfə deyir ki, heç bir bilik azadlığa zidd ola bilməz. Keçmişdə baş verən hadisələrin bilinməsi, artıq baş verən hadisələrə təsir edə bilməz. İndiki zaman haqqında bilik də azadlığa mane olmur. Yəni, məsələn, atlını müşahidə etmək, onu idarə etmək deyil. Gələcək haqqında bilik isə, yalnız Tanrıya məxsusdur. O hadisələri indiki zamandakı kimi görür, çünki əbədilikdə keçmiş və gələcək anlayışları yoxdur. Deməli Tanrının əvvəlcədən hər şeyi bilməsi sadəcə olaraq müşahidənin nəticəsidir, ona görə də bu bilik insan azadlığının məhdudlaşdırıması demək deyil. İlahi qəzavü-qədərin olması insanın azad hərəkət etməsi üçün maneə deyil. İnsan gələcəyini seçir, Tanrı üçün isə gələcək yoxdur.
«Consolatio Philosophiae» kitabının ən maraqlı cəhətlərindən biri, bu əsərdə bir dəfə də olsun [[Bibliya
== Mənbə ==
Sətir 68 ⟶ 67:
== Ədəbiyyat ==
* {{cite book|last=[[Aydın Əlizadə]]|first=|date=2007|title=Xristianlıq: tarix və fəlsəfə|url=http://www.ebooks.az/view/shUNpGOw.pdf|location=|archiveurl=https://web.archive.org/save/_embed/http://www.ebooks.az/view/shUNpGOw.pdf|archivedate=2016|publisher=Bakı: Əbilov, Zeynalov və qardaşlar|pages=s. 116-120|isbn=5-87459-013-7|accessdate=2016-08-16|ref=}}
*Boethius. His life, thought and influence. (Ed.) Margaret Gibson. — Oxford: Basil Blackwell, 1981. ISBN 0-631-11141-7.
*The Cambridge Companion to Boethius. (Ed.) John Marenbon. — Cambridge: [[Cambridge University Press]], 2009. ISBN 978-0-521-87266-9, ISBN 978-0-521-69425-4
Sətir 74 ⟶ 72:
*A Companion to Boethius in the Middle Ages. (Eds.) N. H. Kaylor, Ph. E. Phillips. — Leiden: Brill, 2012. — 662 p.
*Marenbon J. Boethius. — Oxford; N.Y.: Oxford University Press, 2003. — 272 p.
*Майоров Г. Г. Формирование средневековой философии. — М.: Мысль, 1979.
*Майоров Г. Г. Северин Боэций и его роль в истории западноевропейской культуры // Вопросы философии, 1981, № 4.
Sətir 80 ⟶ 77:
== İstinadlar ==
[[Kateqoriya:Fəlsəfə]]
[[Kateqoriya:Fəlsəfə tarixi]]
| |||