Rusiya Federal Təhlükəsizlik Xidməti: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
k 85.132.71.50 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq II. Niveles tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Sətir 1:
'''Rusiya Federal Təhlükəzislik Xidməti''' ({{lang-ru|Федеральная служба безопасности Российской Федерации}}, qısaca {{lang-ru|ФСБ}}) -
öz səlahiyyətləri çərçivəsində [[Rusiya Federasiyası]]nın təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üzrə Rusiyanın mərkəzləşdirilmiş vahid təhlükəsizlik orqanları sistemi. Rəhbəri Aleksandr[[Nikolay Vasilyeviç BortnikovdurPatruşev]]dir.
 
{{Rusiya-qaralama}}
 
[[Kateqoriya:Rusiya]]
== Başlıq mətni ==
Rusiya Federal Təhlükəsizlik Xidməti barədə
Federal Təhlükəsizlik Xidməti (FSB Rusiya) – öz səlahiyyətləri daxilində dövlət təhlükəsizliyinin təmin edilməsini həyata keçirən bir icraedici orqandır.
Rusiya Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin fəaliyyəti, eyni zamanda, Rusiya Xarici Kəşfiyyat Xidməti, Milli Qvardiya Qoşunlarının Federal Xidməti, Dövlət Mühafizə Xidməti, Dövlət Feldyeger Xidməti, Texniki və İxracata Nəzarət üzrə Federal Xidmət, Prezidentin Xüsusi Proqramları üzrə Baş İdarəsi kimi sahələri − “güc və təhlükəsizliyi təmin edən qüvvələr ”i təmsil edən xüsusi orqanlar sırasına daxildir.
FTX-nın tərkibinə ilkin araşdırma - istintaq, əməliyyat-axtarış və kəşfiyyat fəaliyyəti aparmaq hüququna malik hərbi və mülki dövlət qulluğu səllahiyyətlərini ehtiva edən xidmət sahələri daxi edilir.
Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin ümumi fəaliyyətinə Rusiya Federasiyasının Prezidenti rəhbərlik edir.
Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin yaranma tarixi haqqında qısa şəkildə onu bildirmək lazımdır ki, SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin tarixi varisi olan Rusiya Federasiyasının Təhlükəsizlik Nazirliyi Rusiya Prezidenti Boris Yeltsinin imzaladığı sərəncamla 1993-cü ilin 21 dekabr tarixində ləğv edilmiş və Rusiya Federal Əks - kəşfiyyat İdarəsinin yaradılmışdır. 1995-ci ilin 3 aprel tarixində isə prezident “Rusiya Federasiyasının Federal Təhlükəsizlik Orqanlarının yaradılması” haqqında yeni qanun imzalamışdır. Bu qanun həmin il aprelin 15-dən qüvvəyə minmişdir. Beləliklə, Rusiya Federasiyası Prezidentinin qərarı ilə Rusiya dövlətində daha müasir tələblərə cavab verən FTX adlı təşkilat yaradılmış (tezliklə rusca hamının əzbər bildiyi KГБ – ni əvəz edən ФСБ (Feezbe) abreviaturası dildə ümumişləklik vəsiqəsini qazanmıdır) və bundan əlavə, FTX – da yenidən İstintaq Baş İdarəsi və Xüsusi Əməliyyatlar İdarəsi bərpa edilmiş, köhnə katiblik isə İşlər idarəsinə çevrilmişdir.
Həmin qanuna əsasən, daha bir düzəliş apararaq, heç bir ştat və struktur dəyişikliklər etmədən “Federal Əks - kəşfiyyat İdarəsi “ Federal Təhlükəsizlik Xidməti adlandırılmağa başlanmışdır.
Prezidentin 20.12.1995 – ci il 1280 nömrəli sərəncamı ilə hər ilin 20 dekabr günü − “Rusiya Federasiyası Təhlükəsizlik orqanları əməkdaşlarının peşə bayramı” kimi qeyd olunması qərara alınmışdır.
1997-ci ilin may ayında FTX-nın mərkəzi aparatında ciddi struktur dəyişikliyi baş vermiş: 22 idarədən cəmi beşi qalmış, yerdə qalanlar isə 5 departamentə cəmləşmişdir.
2003-cü ilin 11 mart tarixində Rusiya prezidenti Vladimir Putinin fərmanı ilə Rusiya Federasiyası Federal Sərhəd Xidmətinin tam və Rusiya Federasiyası Prezidenti yanında Dövlət Rabitə və İnformasiya Federal Agentliyinin bəzi funksiyaları FTX-ya həvalə edilmişdir.
2004-cü ilin iyul ayından FTX daxilində bir çox idarəetmə dəyişikliyi baş vermiş, departamentlər əvəzinə xidmət şöbələri yaradılmışdır.
31 iyul 2014-cü ildə Rusiya Federasiyası baş naziri Dimitriy Medvedevin imzaladığı 743 nömrəli hökumət fərmanı ilə FTX tərəfindən müəyyən olunmuş tədbirlər planına əsasən təhlükəsizlik qüvvələri üçün İnternet istifadəçilərinin yararlandığı sosial şəbəkələrə, forum və saytlara xüsusi avadanlıq və proqram təminatı qoşulması barədə qərar qüvvəyə minmişdir. Bu xüsusi xidmətin köməyi ilə internet, sayt istifadəçilərinin hərəkətləri haqqında avtomatik olaraq məlumat əldə etmək və analoyi qabaqlayıcı tədbirlər planı qurmaq mümkün olacaqdı.
FTX-nın əsas fəaliyyət istiqamətləri barədə aşağıdakı məlumatları diqqətinizə təqdim etmək fikrindəyik:
Rusiya Federasiyasının Federal Təhlükəsizlik Xidməti haqqında 3 aprel 1995-ci il tarixli Federal Qanununun 8-ci bəndinə əsasən:
− əks-kəşfiyyat fəaliyyəti;
− terrorçuluqla mübarizə;
− xüsusi təhlükəli cinayətkarlıq növləri ilə mübarizə;
− kəşfiyyat fəalliyyəti;
− sərhəd xidməti fəalliyyəti;
− informasiya təhlükəsizliyinin təminatı;
− koorupsiya ilə mübarizə fəaliiyəti
ilə bağlı istiqamətlər müəyyənləşdirilir.
FTX-nın hüquq və vəzifələri Rusiya Federal Təhlükəsizlik Xidməti haqqında Qanunun 12-ci və 13-cü bəndləri ilə müəyən edilmişdir.
a) FTX-nın Əks- kəşfiyyat Xidməti
Rusiya FTX-nın Əks- kəşfiyyat Xidməti öz səllahiyyət hüdudlarında xarici dövlətlərin xüsusi xidmət orqanları və təşkilatlarının, həmçinin ayrı-ayrı şəxslərin Rusiya Federasiyasının təhlükəsizliyinə ziyan vurulmasına yönəlmiş fəaliyyətinin qarşısının alınmasından ibarətdir.
FTX-nın Əks-kəşfiyyat Xidmətinin tərkibinə Rusiya əks-kəşfiyyat Departamenti daxildir ki, onun da tərkibində xüsusi olaraq ABŞ-ın MKİ-yə (Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi) qarşı mübarizə ilə məşgul olan bölmə vardır.
Cinayətkarlıq və terrorçuluqla mübarizədə Rusiya FTX orqanları ölkə qanunvericiliyinə uyğun olaraq casusluq və terrorçuluq fəaliyyətinin, mütəşəkkil cinayətkarlığın, silah və narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinin, qaçaqmalçılıq kimi cinayət formalarının qarşısını almaq imkanlarını həyata keçirirlər.
Bununla yanaşı FTX-nın müvafiq qurumları qeyri-qanuni silahlı qruplaşmaların, cinayətkar dəstələrin ayrı-ayrı şəxs və təşkilatların Konstitusiya quruluşunun zorakılıqla devrilməsinə yönəlmiş fəaliyyətinin də aşkar edilməsi və qarşısının alınması üzrə də fəaliyyət göstərir. Bundan əlavə, ölkənin hüquq-mühafizə aktlarına uyğun olaraq Federal Hakimiyyətləri orqanları FTX qurumları qarşısında cinayətkarlıqla mübarizə sahələrində digər vəzifələr də qoya bilərlər.
b) Kəşfiyyat
Kəşfiyyat – FTX orqanlarının ölkə daxilində mütəşəkkil cinayətkar təşkilatlar və terrorçu qruplaşmalarla əlaqədar məlumatların əldə edilməsi və işlənməsi ilə bağlı fəaliyyəti əhatə edir. Rusiya Federasiyasının kənarda kəşfiyyat fəaliyyəti isəm FTX-nın xarici kəşfiyyat qurumları tərəfindən Rusiya Federasiyasının ”Xarici kəşfiyyat haqqında” qanununa uyğun olaraq həyata keçirilir.
c) Sərhəd fəaliyyəti
FTX-nın sərhədlərin qorunması üzrə fəaliyyəti aşağıdakılardan ibarətdir:
− Rusiya Federasiyasının dövlət sərhədlərinin qanunsuz pozulmasına yol verməmək məqsədilə sərhədlərin qorunması və mühafizəsi, Rusiya Federasiyasının sərhəd rejiminin fiziki və hüquqi şəxslər tərəfindən pozulmasının qarşısının alınması;
− Sərhədyanı ərazilər hüdudunda Rusiya Federasiyasının qanuni iqtisadi və digər mənafelərinin, su hövzələrinin Rusiya federasiyasına məxsus kontinental şelflərin qorunması;
d)İnformasiya təhlükəsizliyinin təmin edilməsi
FTX orqanları informasiya təhlükəsizliyinin təminatını öz səlahiyyətləri çərçivəsində aşağıdakı fəaliyyət formaları ilə həyata keçirirlər:
−İnformasiya təhlükəsizliyinin təminatı sahəsində dövlət və elmi-exniki siyasətininformalaşması və reallaşmasının həyata keçirilməsi zamanı mühəndis- texniki və kriptoqrafik vasitələrlə;
−Ölkə xaricindəki müəssisələrdə istifadə olunan informasiya –telekommunikasiya sistemlərinin, şifrəli, məxfi növlü xüsusi rabitə vasitələrinin mühafizəsi üsulları ilə;
−Rusiya Federasiyasının dövlət sirri sayılan materiallarla bağlı fəaliyyət formalarının lisenziyalaşdırılması və sertifikatlaşdırılması.
Rusiya Federasiyasının təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə cavabdeh olan FTX-nın strukturu − mərkəzləşdirilmiş vahid təhlükəsizlik orqanları sistemi haqqında ümumi təsəvvür yaratmaq üçün onun aşağıdakı qurumları barədə qısa məlumat vermək məqsədəuyğun sayılır:
1. Rusiya Federasiyasının Federal Təhlükəsizlik Xidməti:
a.Milli Antiterror komitəsinin aparatı;
b. Əks-kəşfiyyat xidməti;
c. Konstitusiya quruluşunun qorunması uğrunda və terrorçuluqla mübarizə xidməti.
2.Rusiya FTX –nın xüsusi təyinatlı mərkəzi:
−“A” idarəsi (“Alfa”);
−“V” idarəsi (“Vımpel”);
−“C” idarəsi(CCO).
3. İqtisadi təhlükəsizlik xidməti:
− kredit- maliyyə sisteminin əks-kəşfiyyat təminatı (“K” idarəsi);
−Rusiya Federasiyasının Daxili İşlər, Fövqəladə hallar, Ədliyyə orqanlarına mənsub sənayə müəssisələrinin əks-kəşfiyyat təminatı idarəsi;
−Təşkilati-analitik idarə;
−inzibati xidmət.
4. Operativ informasiya və beynəlxalq əlaqələr xidməti;
5. Təşkilati-kadr işi xidməti.
6. Fəaliyyətin təminatı xidməti.
7. Daxili təhlükəsizlik xidməti
8. Sərhəd xidməti.
9.Elmi-texniki xidmət.
10.Nəzarət xidməti.
11. Hərbi əks-kəşfiyyat xidməti.
12. Təhqiqat idarəsi.
13. FTX – nın Rusiya Federasiyaşının ayrı-ayrı regionları və subyektləri üzrə idarələri( şöbələri), ərazi təhlükəsizlik orqanları.
14. FTX − nın sərhəd idarələri (şöbələri)
15.Aviasya, dəmiryol, avtomobil nəqliyyatı bölmələri, təhsil müəssisələri, elmi-tədqiqat, məhkəmə-ekspert, hərbi-tibbi, hərbi-tikinti
bölmələri, FTX-nın fəaliyyətini təmin edən digər qurumlar.
Rusiya Federasiyasının Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin cari rəhbər
heyəti barədə aşağıdakı mövcud faktları təqdim etmək istərdik:
Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin direktoru Aleksandr Vasilyeviç Bortnikov,
direktorun birinci müavinləri: Sergey Mixayloviç Smirnov,Vladimir Qriqoryeviç Kulişov (FTX Sərhədd Xidmətinin rəisi) və müavinlər Aleksandr Nikolaeviç Kupryajkin, Dmitriy Vladislavoviç Şalkov( baş katib), İqor Gennadyeviç Sirotkin (Milli Antiterror Komitəsinin Aparat rəhbəri) və Evgeniy Nikolaeviç Ziniçevdir.
Rusiya FTX – na həsr edilmiş bu məqaləni Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 28 Sentyabr 2016-cı ildə Bakıda keçirilmış MDB Təhlükəsizlik Şurasının üzvlərini – MDB-yə daxil olkələrin təhlükəsizlik və xüsusi xidmət orqanları rəhbərlərini qəbul edərkən ifadə etdiyi aşağıdakı fikirlərlə tamamlamaq istərdik: “Əməkdaşlıq, qarşılıqlı fəaliyyət olmadan, terrorizmə, radikalizmə, ekstremizmə,kiber hücumlara qarşı mübarizədə səyləri birləşdirmədən təhlükəsizliyi təmin etmək çox çətindir. Həmçinin düşünürəm ki, artıq indi dünyada bu cür tezisləri dəstəkləyənlər getdikcə çoxalır ki, terrorçuların yaxşısı olmur, terrorçuları sənin ölkənə qarşı və ya sənin rəqibin, yaxud düşmənin olan ölkəyə qarşı çıxış edənlərə qətiyyən bölmək olmaz. Terrorizmə qarşı mübarizə qlobal xarakter daşımalıdır. Bu gün təəssüf ki, həm bizim regionda, həm MDB məkanında, həm dünyada, həm Avropada müşahidə etdiyimiz hadisələr belə bir tezisi təsdiq edir ki, təhdidlərin qarşısını almaq üçün bütün ölkələrin xüsusi xidmət orqanları arasında səylərin birləşdirilməsi, informasiya mübadiləsi, səmimi əməkdaşlıq zəruridir.”
 
 
İstifadə edilən ədəbiyyat siyahısı:
 
1.