Dəmirağac: Redaktələr arasındakı fərq

}}

[[Şəkil:Dəmirağac .jpg|thumb|Şəkil: Fərzəliyev V.S., Mehdiyeva N.P. ]]

==Bioloji xüsusiyyətləri:==

Təbii şəraitdə hündürlüyü 16–20 m-ədək olan ağacdır, çox budaqlanandır. Dəmirağacın çətiri enli yumurtaya bənzərdir. Gövdəsi boz və ya qırmızı-qonur rəngdə olub üzəri hamardır. Qabığında çatlar yoxdur. Qabığın pərakəndə tökülməsi nəticəsində gövdə ala görünür. Budaqları və gövdələri çox vaxt bir-birinə bitişir. Cavan zoğları öncə yaşılımtıl rəngdə olur, sonradan qonur rəng alır. Tumurcuqlarının iyi vardır. 6–11 mm uzunluqdadır, üzərlərində 2-4 ədəd qonur rəngli xarici pulcuq vardır, həmin pulcuqların üzəri sıx ulduzvarı tüklüdür. Yarpaqları 5-12 sm uzunluğunda və 3-8 sm enində ola bilir. Yarpaqlar zoğ üzərində növbə ilə düzülmüş, forma etibarilə yumurtaşəkilli və ya tərsinə yumurtaşəkillidir. Saplağının uzunluğu 2–6 mm, ulduzvarı tüklüdür. Yarpaq altlıqları ensiz, biz şəklindədir. Çiçəkləri ikicinsli olub, başcıqlardadır, kasacığı zəngvarı, dərivaridir, alt tərəfdən yumurtalığa bitişmişdir. Çiçək altlıqları pərdəyəoxşar, yumurtavarı-oval, qonur keçə tüklüdür. Erkəkcikləri 6-7-dir, onlar kasacığın dilimləri qarşısında yerləşmişdir, telləri uzunlaşmış, parlaq rəngli (tünd-bənövşəyi və ya qırmızı rəngli), dördüzlü tozluqları vardır. Bu tozluqlar öz oturaq hissələri ilə tellərə bərkimişdir. Meyvəsi dəyirmi-ovalşəkillidir. Toxumları oval-yumurtavarı, sivri, açıq-qonur rəngli, parlaqdır, qaidə hissəsində ağ rəngli iki göbəkcik vardır. Fevral və mart aylarında çiçək açır, sentyabr-oktyabr aylarında meyvə verir. Dəmirağacın ən maraqlı özəlliyi onun öz adı ilə birbaşa bağlı olaraq suda batmasıdır. Belə ki, ağacın hər hansı ölçüdə bir hissəsi suya atıldıqda, bütün digər ağaclardan fərqli olaraq sanki dəmirmiş kimi suyun dibinə enir.

 

 

== İstifadəsi ==

Dəmirağac möhkəm oduncağa malik olduğundan, əsasən, telefon və elektrik dirəkləri üçün, körpülərin tikilməsində, maşın və alətlərin bəzi hissələrinin hazırlanmasında istifadə edilir.

 

==Məlumat mənbələri:==

Деревья и кустарники СССР т.3. 1954; Флора Азербайджана т.4. 1953; Azərbaycanın ağac və kolları. II cild. 1964; Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl kitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları. 1996; Красная Книга СССР. 1984; Azərbaycanın “Qırmızı Kitabı”. 1989; Azərbaycan florasının konspekti, I-III cildlər. 2005; 2006; 2008; Azərbaycanın nadir və nəsli kəsilməkdə olan oduncaqlı bitkilərinin in situ və ex situ şəraitində bioekoloji xüsusiyyətlərinin repro-duksiyasının, reproduksiyasının və repatriasiyasının elmi əsasları, b.e.d. alimlik dərəcəsi almaq üçün dissertasiya. Bakı. 2011.