Nazim Məmmədov (fizik): Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 40:
*Birləşmiş Nüvə Tədqiqatları İnstitutunda Azərbaycanın səlahiyyətli nümayəndəsi
== Əsas elmi
1. Geniş məlum olan bir sıra optik-anizotrop materiallarda işıq fiqurlarının spektroskopiyasına yeni analitik yaxınlaşma inkişaf etdirilmiş və yoxlanılmışdır. Bu yaxınlaşma işıq dalğalarının mühitdə yayılmasının qrup və faza sürətlərinin nisbətini müəyyən etməyə imkan verir. İşıq dalğalarının birinci tərtib fəza dispersiyalı mühitdə sıfıra enməsi effekti qabaqcadan söylənilmiş və təcrübi nümayiş etdirilmişdir.
2.Koherent və qeyri-koherent spektroskopik ellipsometriya sahəsində bir sıra yeniüsullar işlənib sınaqdan keçirilmişdir. Bunların sırasında çoxlaylı strukturlarda əksolunmanı nəzərə alan üsul, əsas, minimal elliptiklik və Brüster bucaqları arasında parçalanma üzrə optik konstantların müəyyən edilməsi üsulu və nahamar səthlərin dispersiyasının və səpilmə halında əsl optik konstantların təyini üsulu qeyd olunmalıdır.
3. Təməl prinsipli kvant-mexaniki hesablamalar və spektroskopik faza modullaşdırılmış ellipsometriya məlumatları əsasında geniş sinif materialların optik keçidlər üçün zonalararası hal sıxlığı və dielektrik funksiyaları etibarlı müəyyən edilmişdir.
4. Müxtəlif metalların tioqallat halkogenidlərinin şüalanma emissiyasının xüsusiyyətlərindən istifadə edərək, işıq spektrinin bənövşəyi və yaşıl sahəsini əhatə edən diapazonda optik həyacanlanan və rəvan-dəyişən tezlikli unikal bərk cisimli lazerin yaradılmasının əsasları işlənmişdir.
5. Kristallik bərk cisimlər üçün qiqant foto- termo-deformasiya effektinə malik materiallar sinifi aşkar edilmiş, kiçik amplitudlu işiq impulsları ilə idarə olunan və işiq enerjisini nanometrdən bir neçə mikron məsafələrə qədər mexaniki xətti hərəkətə çevirən aktyuator işlənmişdir.
6. Fermi səviyyəsi yaxınlığında topoloji dolu hallara malik geniş məlum olan nümunə kimi götürülmüş bismut halkogenid yarımkeçiricilərində, qeyri-maqnit defekt və aşqarlar səpilməsindən topoloji qorunmuş hallar üçün xarakterik olan helikoidal spin teksturasına malik yüksəkdə duran dolmamış elektron hallarının mövcudluğu göstərilmişdir.
7. Bucaq ayırdetməsilə fotoemission spektroskopiyası (ARPES) vasitəsilə PbBi6Te10 topoloji izolyatorunun elektron zona quruluşu tədqiq olunmuşdur. ARPES eksperimenti iki Dirak konusunun olduğunu aşkarlamış və eksperimentin nəticələrinin hal sıxlığı funksional nəzəriyyəsi (DFT) hesablamaları ilə yaxşı uzlaşması göstərilmişdir.
8. Bək cisimlərdə, xətti dispersiyaya malik elektron hallarının təkcə konuslar (Dirakkonusu) deyil, həm də piramidalar və müstəvilər yaratdığı göstərilmişdir.
9. Göstərilmişdir ki, iki ölçülü eksiton spektrinə malik və eksitonunun əlaqə enerjisi maksimal yüksəktezlikli uzununa optik fononun enerjisindən boyük olan yarımkeçiricilərdə, eksitonun enerjisinin 4-qat azaldılmış qiyməti fononun enerjisindən kiçik olduğu halında, elektron və deşik arasındakı dinamik ekranlaşdırılma yüksəktezlikli optik deyil, statik olaraq qalır.
10. Spektroskopik ellipsomeriya ilə bir sıra kvazi-ikiölçülü kristalların bərpa olunmuş dielektrik funksiyasının tenzor komponentlərinin zonalararası keçidləri üçün və keçidlərin matris elementlərinin dalğa vektorundan asılılığını nəzərə alaraq hesablanmış zona spektri çərçivəsində alınmış kritik nöqtlərin analizi əsasında optik keçidlərin tam identifikasiyası aparılmış və elektron hallarının spektrindəki uyğunsuzluq faza keçidlərinin kritik nöqtələrə təsirinin selektiv xarakteri müəyyən olunmuşdur.
== N.Məmmədovun elmi karyerasının mərhələləri ==
| |||