Vikipediya

Palıd: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k şabalıd
k Palıdın növləri
Sətir 17:
Qa­ra­ti­kan (bə­zən to­pul­qa) üs­tün­lük təş­kil edən şib­lək qrup­la­rı – Ki­çik Qaf­qaz­da də­niz sət­hin­dən 900- yük­sək­lik­də xü­su­si bit­ki qur­şa­ğı ya­ra­dır, on­la­rın fo­nun­da bit­mə şə­ra­i­ti­nin qu­raq­laş­ma­sı ilə əla­qə­dar saq­qı­za­ğac, ibe­ri­ya ağ­ca­qa­yı­nı, iy­də­yar­paq ar­mud, bə­zən dağ­da­ğan və ar­dıc da bi­tir.
 
==== ''2. Şa­ba­lıd­yar­paq pa­lıd me­şə­lə­ri'' ====
Şa­ba­lıd­yar­paq  pa­lıd me­şə­lə­ri Lən­kə­ran re­gi­o­nun­da ge­niş are­a­la ma­lik olub dü­zən zo­na­dan baş­la­ya­raq yu­xa­rı dağ-me­şə qur­şa­ğı­na qə­dər ya­yıl­mış­dır. Ta­lı­şın dağ­lıq his­sə­sin­də şa­ba­lıd­yar­paq pa­lıd me­şə­lə­ri əsa­sən ya­mac­la­rın cə­nub ba­xar­la­rın­da və yal his­sə­sin­də bi­tir. Aşa­ğı me­şə qur­şa­ğın­da pa­lıd me­şə­lə­ri­nin tər­ki­bi­nə də­mi­ra­ğac, ipək aka­si­ya­sı, aza­ta­ğac və və­ləs qa­rı­şır.
 
Bü­tün şa­ba­lıd­yar­paq pa­lıd me­şə­lə­ri in­san tə­rə­fin­dən bu və ya di­gər də­rə­cə­də po­zul­ma­ğa mə­ruz qal­mış, sey­rəl­miş və ya tö­rə­mə ağac və kol­lar­la əvəz olun­muş­dur.
 
Təd­qi­qat­la­rı­mız gös­tə­rir ki, aşa­ğı me­şə qur­şa­ğın­da də­niz sət­hin­dən 200-300m yük­sək­li­yə ki­mi  pa­lıd - də­mi­ra­ğac me­şə­li­yin­də uzun müd­dət mal-qa­ra ota­rıl­ma­sı və ağac­la­rın qa­nun­suz kə­sil­mə­si nə­ti­cə­sin­də pöh­rə­dən əmə­lə gə­lən tə­miz (sırf) də­mi­ra­ğac me­şə­li­yi ya­ra­nır, pa­lıd isə sı­ra­dan çı­xır.  Bu­ra­da dik ya­mac­la­rın gü­ney ba­xar­la­rın­da ero­zi­ya­ya uğ­ra­mış sa­hə­lər­də in­sa­nın uzun müd­dət­li mən­fi tə­si­ri nə­ti­cə­sin­də şa­ba­lıd­yar­paq pa­lıd me­şə­lə­ri nə­ha­yət qu­raq­lı­ğa da­vam­lı kol­lar­la (qa­ra­ti­kan, ye­mi­şan, hey­va və s.) əvəz olu­nur. Or­ta me­şə qur­şa­ğın­da (600-1300-1500m) me­şə­siz­ləş­di­ril­miş, ero­zi­ya­ya mə­ruz qal­mış ya­mac­la­rı kol­luq­lar (kol­laş­mış aza­ta­ğac, hey­va, ye­mi­şan, dov­şa­nal­ma­sı, əz­gil, qa­ra­ti­kan və s.) tu­tur.
[[Şəkil:Hirkan Milli Parkında şabalıdyarpaq palıd meşəsi.jpg|thumb|'''Hirkan Milli Parkında şabalıdyarpaq palıd meşəsi''']]
 
=== 3. ''Şərq pa­lı­dı me­şə­lə­ri (Quercus macranthera)'' ===
Şərq pa­lı­dın­dan iba­rət su­balp me­şə­lə­ri az sa­hə tut­sa da ge­niş are­a­la ma­lik olub res­pub­li­ka­mı­zın bü­tün dağ­la­rın­da (Bö­yük Qaf­qaz, Ki­çik Qaf­qaz, Ta­lış) ya­yıl­mış­dır. Ha­zır­da bu dağ­lar­da su­balp tip­li pa­lıd me­şə­lə­ri­nin are­a­lı ki­çil­miş, sa­hə­si ol­duq­ca azal­mış­dır. Be­lə me­şə­lər çox yer­də are­a­lı­nın ən aşa­ğı sər­hə­din­də qal­mış­dır və əsa­sən də­niz sə­viy­yə­sin­dən 1600-2000m yük­sək­lik­də yer­lə­şir.
 
Bö­yük Qaf­qaz­da şərq pa­lı­dı me­şə­lə­ri­nin ye­rin­də me­şə­dən son­ra çə­mən, boz­qır­laş­mış-çə­mən bit­ki ör­tü­yü, mas­si­vin şərq qur­ta­ra­ca­ğın­da və Ki­çik Qaf­qa­zın yu­xa­rı dağ-me­şə qur­şa­ğı­nın hər ye­rin­də pa­lıd me­şə­lə­ri yox edi­lən sa­hə­lər­də tö­rə­mə kol­luq­la­rın qrup­laş­ma­la­rı (ar­dıc, gə­vən, buy­nuz­lu xa­şa və s.) for­ma­la­şır.
 
=== Bərk sü­xur­lar üzə­rin­də­ki tor­paq qa­tı­nın yu­yu­lub apa­rıl­ma­sı nə­ti­cə­sin­də kse­ro­fil şib­lək­lə­rin deq­ra­da­si­ya­sı­nın son mər­hə­lə­sin­də fri­qa­na tip­li şib­lək­lə­rə də rast gə­li­nir. Bu şib­lək­lərdə boz­qır və ya­rım­səh­ra bit­ki­lə­rin fo­nun­da tək-tək gə­vən və qa­ra­ti­kan bi­tir. ===
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Palıd"