Sənəd: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
İrada (müzakirə | töhfələr)
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 43:
 
Sənədlərlə işləyən zaman birinci əsas qayda hadisələrin təsvirini onlara verilən qiymətdən dəqiq fərqləndirməkdən ibarətdir. Rəy və qiymətlər faktiki məlumatlarla müqayisədə potensial olaraq daha az mötəbər və etibarlıdır. Bir çox hallarda sənəddə şəraitin rəy və qiymətlə ifadə olunmuş təfərrüatlı xarakteristikası verilmir. Lakin məhz konkret vəziyyət ifadə olunmuş rəy və qiymətlərin mənasının açılmasına kömək edir.
 
'''Sənəd anlayışının genezisi'''
 
Beynəlxalq miqyasda sənədin ən ümumi əlaməti sənəd-informasiya prosesində istifadə edilən yazılı informasiya vahidi kimi səciyyələndirilir. Bu ümumi əlamət beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən də qəbul edilmişdir. Bunlar İSO, SİFLA, WIPO, Beynəlxalq Sənədşünaslıq Federasiyası, Arxivlər üzrə Beynəlxalq Şura və digər belə təşkilatlardır. Məsələn, İSO-nun işləyib təsdiq etdiyi beynəlxalq standarta görə informasiya müxtəlif üsullarla hər hansı maddi daşıyıcıya (kağız, mikrofilm, disk və s.) yalnız hərf və rəqəmlərlə deyil, təsvir, səs, elektromaqnit dalğası və s. formada yazıla bilər. Belə bir təyinat cəmiyyətdə informasiyanın ötürülməsi üçün istifadə edilən bütün maddi obyektləri (muzey, memarlıq obyektləri, suxur nümunələri və s. daxil olmaqla) sənəd anlayışına daxil edilir. MDB ölkələri üçün qəbul edilmiş əlaqədar dövlətlərarası standartlarda (məs: QOST 7.1.2003, QOST 7.83.2001 və s.) (2) sənəd anlayışı 3 variantda mənalandırılır. I.İnformasiya fəaliyyətində müəyyən vahid kimi baxılan yazılı informasiyalar. II. Zaman və məkan etibarilə ötürülmək üçün insan əməyi ilə yaradılan və informasiya mühafizə edən maddi obyekt. III. İnformasiyanı yazılı formada mühafizə edən, müəyyən qaydada tərtib olunmuş və mövcud qanunçuluq əsasında hüquqi əhəmiyyət kəsb edən maddi obyekt. «Sənəd» anlayışının müxtəlif tərəfləri arasındakı münasibət iyerarxik prinsip əsasında, yəni bir anlayışın digərinə tabeçiliyi, daha məhdud anlayışın özündən daha geniş anlayışa daxil edilməsi yolu ilə qurulur. Anlayışın məzmununun mərhələlərlə məhdudlaşdırılması bu və ya digər sahələrdə praktiki fəaliyyətin məqsədilə izah edilir.
 
Sənədin əsas, baş tərkib elementi informasiyadır, yəni kommunikasiya prosesində istifadə olunan müxtəlif məlumatlar, xəbərlər, biliklərdir. Sənəddə mühafizə edilən informasiyalar aşağıdakı spesifik xüsusiyyətlərə malikdir: 1) sənəd cəmiyyətdə istifadə edilmək üçün insan tərəfindən yaradılmış sosial informasiya daşıyıcısıdır; 2) sənəd insanın intellektual fəaliyyəti nəticəsində yaradılan semantik informasiyanı əks etdirməlidir. Müəyyən məzmuna (mənaya) malik olması sənədin fərqləndirici əlamətlərindən biridir. Sənəddə mənası olmayan informasiya ola bilməz. 3)sənəddə informasiya diskret xarakterə malikdir, yəni müəyyən an, vaxt üçün qurtarmış xarakterdədir. Kağız sənədlərdə diskretlik statik, daimi, bəzi elektron sənədlərdə isə dinamik, dövri xarakter daşıyır (məsələn: web-sənədlər) Hər hansı maddi daşıyıcıya (papirus, kağız, fotoplyonka və s.) fiksasiya edilmiş, yazılmış məlumat sənəd forması alır. Əksər sənədlər üçün məlumatlar bitkin, qurtarmış formadadır. Qurtarmamış bitkin olmayan, fraqmentar məlumatlar tam sənəd ola bilməz. Öz müəllifinin (yazıçı, alim, rəssam) yaradıcılıq prosesini xarakterizə edən qurtarmamış ədəbi əsərlər, eskizlər, qeydlər (nabroski), qaralamalar bu baxımdan istisnalıq təşkil edir. 4) işarə təbiətinə malik olan istənilən obyekt kimi yazılı məlumat da kodlaşdırılmış mətndir. Kodlaşdırılmış mətnlərin mənasını ancaq işarə sisteminin kodlaşdırılma və kodaçma qaydalarını bilməklə başa düşmək olar. Məsələn, biz çox halda heroqlif işarələri ilə yazılmış mətnin məzmununu başa düşə bilmirik. Çünki bu işarələrin kodlaşdırılmış (yazılmış) işarə sistemini bilmirik. Fiksasiya olunmuş, yazılmış məlumat işarə formasına malikdir. Çünki ancaq belə formada biliyi, emosiyanı, müəllifin müəyyən sahədə dünyagörüşünü verə və oxucu həmin işarə sistemini dekodirovka edərək müəyyən bilik əldə edə bilər. İşarə sisteminə malik olmaq istənilən sənədin vacib xassəsidir. 5) sənəd maddi daşıyıcıda insanın yaratdığı üsullarla qeyd edilən yazı, qrafika fotoqrafiya, səs yazısı və s. ibarət olan informasiyalardır.
 
== Həmçinin bax ==