10:27, 17 may 2017 tarixindəki versiya redaktə A.Aida88 (müzakirə \| töhfələr) Təcrübəli istifadəçilər, Səhifə addəyişdiriciləri, Patrullar, Rolbakerlər 6.229 redaktə kRedaktənin izahı yoxdur Teq: Vizual redaktor ← Əvvəlki redaktə		10:37, 17 may 2017 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar A.Aida88 (müzakirə \| töhfələr) Təcrübəli istifadəçilər, Səhifə addəyişdiriciləri, Patrullar, Rolbakerlər 6.229 redaktə kRedaktənin izahı yoxdur Teq: Vizual redaktor Sonrakı redaktə →
Sətir 4: == Lantşaftın növləri == [[Ekologiya]]<nowiki/>da [[landşaft]] [[təbiət]]<nowiki/>dən səmərəli istifadə məqsədini əhatə edir. Landşaftlar mənşəyinə görə iki əsas tipə ayrılır – [[təbii və antropogen.]] == Təbii landşaftlar == [[Təbii zonalar\|Təbii]] [[landşaft]] yalnız təbii faktorların təsiri altında formalaşır. Aşağıdakı təbii landşaftlara ayrılır: '''[[Geokimyəvi~~]] [[landşaft~~]]''' landşaft (Polınov, 1956) – [[kimyəvi element]]<nowiki/>lərin və birləşmələrin eyni tərkib və miqdara malik olan yer sahəsidir. Hər [[geokimyəvi]] [[landşaft]]<nowiki/>a müəyyən tip elementlərin və birləşmələrin miqrasiyası məzsusdur. '''[[Elementar landşaft]]''' (Polınov, 1915) – eyni cinsli süxurda, eyni [[relyef]] elementində yerləşərək bir bitki [[assosiasiyası]] və bir [[torpaq]] tipi ilə səciyyələnir. Elementar [[landşaft]] ellüvial, subakval və superakval adlı üç tipə ayrılır. [[Ellüvial landşaft]] – relyefin təpəlik ([[yüksəklik]]) elementlərində formalaşır. [[Maddə]]<nowiki/>lər və [[enerji]] [[atmosfer]]<nowiki/>dən daxil olur. '''[[Subakval landşaft]]''' – [[Relyef\|relyefi]]<nowiki/>n [[Mənfi ədədlər\|mənfi]] formalarında yaranır. == Antropogen landşaftlar == [[Antropogen]] [[landşaft]] tipinə insan fəaliyyətinin təsiri nəticəsində ilkin təbii landşaft dəyişərək təbii komponentlərin əlaqələrinin pozulması daxildir. Antropogen landşaftlar bölünürlər: [[aqrokultur]] ([[kənd təsərrüfatı]]) ~~[[landşaft]]ı~~landşaftı – əkin sahələri və bağlar bura daxildir. * [[Texnogen qəzalar\|texnogen]] [[landşaft]] – insanın [[Texnogen qəzalar\|texnogen]] [[Fəaliyyət sahəsi\|fəaliyyəti]] ( güclü [[Texniki elmlər\|texniki]] vasitələrdən istifadə) nəticəsində torpağın sənaye tullantıları ilə çirklənməsidir, iri [[sənaye]] komplekslərinin mühitə [[təsir]]<nowiki/>i nəticəsində əmələ gələn sənaye ~~[[landşaft]]ı~~landşaftı da [[Texnogen qəzalar\|texnogen]] [[landşaft]]<nowiki/>a daxildirr. * [[şəhər]] ([[urbanizasiya]]) ~~[[landşaft]]ına~~landşaftına müxtəlif tikililər, [[küçə]]<nowiki/>lər, [[park]]<nowiki/>lar, [[yol]]<nowiki/>lar və s. aiddir. <ref> Məmmədov Q.Ş., Xəlilov M.Y. "Ekologiya, ətraf mühit və insan" Bakı, "Elm" nəşriyyatı – 2006, 608 s. ISBN 5 – 8066 – 1765 - 3</ref> == Antropogen landşaftların tarixi genetik xüsusiyyətləri. == [[Müasir döv]]<nowiki/>rdə [[elm]] və [[texnika]]<nowiki/>nın, məhsuldar qüvvələrin sürətli inkişafı yerin landşaft sferasının təbiətində əsaslı şəkildə ciddi struktur dəyişmələri yaratmışdır. [[XX əsr]]<nowiki/>in 60-70-ci illərindən başlayaraq [[antropogen]] [[landşaft]]<nowiki/>ların öyrənilməsinə maraq xeyli artmışdır. [[XIX əsr]]<nowiki/>in ortalarından başlayaraq tədricən maşınlı [[sənaye]]<nowiki/>nın yaranması ilə dünyada və Azərbaycanda [[təbii ehtiyatlar]]ın mənimsənilməsinin yeni, daha dağıdıcı və [[Təbii zonalar\|təbii]] [[landşaftlar]]<nowiki/>a qarşı amansız müdaxilə mərhələsi başlayır. Bu dövr [[XX əsr]]<nowiki/>in ortalarına kimi davam edir. [[Quba]], [[Qusar]], [[Gədəbəy rayonu\|Gədəbə]]<nowiki/>y, [[Daşkəsən]], [[Masallı]], [[Lənkəran]] və s. inzibati ərazilərdəki [[dağ]] [[meşə]]<nowiki/>ləri [[antropogen]] təsirlərlədən əsaslı şəkildə ziyan görür. Hazırda bu ərazilərdəki [[meşə]]<nowiki/>lərin əsas hissəsi təkrar törəmə meşələrdir. Sətir 32: [[Azərbaycan Respublikası]] dağlıq ölkə olduğundan landçaftarda gedən dəyişikliklər şaquli antropogenləşmə qanunauyğunluğuna tabedir. Belə ki, yüksəklik artdıqca təbii landşaftların antropogenləşmə sürəti və istiqaməti müvafiq olaraq dəyişir. [[Antropogen]] [[Fəaliyyət sahəsi\|fəaliyyət]] [[təbii kompleks]]<nowiki/>lərə müxtəlif formada təsir edir. Bu təsirləri bir neçə qrupda birləşdirmək olar: [[kənd təsərrüfatı fəaliyyəti]], meşə təsərrüfatı, sənaye – [[Texnogen qəzalar\|texnogen]], məskunlaşma, [[turizm]]-[[rekreasiya]] və s. məqsədi ilə istifadə. Bu fəaliyyət növlərinin landşaftlara təsiri də müxtəlifdir. [[Tikinti işləri]], [[faydalı qazıntılar]]ın çıxarılması kiçik ərazi əhatə etməsinə baxmayaraq [[landşaft]]<nowiki/>larda köklü dəyişikliklər yaradır və demək olar ki, onları tam transformasiyaya məruz qoyur.<ref>Azərbaycan Respublikasının fiziki coğrafiyası, I cild, Bakı 2016, 529 s. (421-423 s.)</ref> == Həmçinin bax: ==

Landşaft: Redaktələr arasındakı fərq