3.415
edits
Düzəlişin təsviri yoxdur.
(using AWB) |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
|
{{Mineral
| ad = Sfalerit – ZnS ● ● ● ● ●
| boxwidth =
| fon rəngi =
| mətn rəngi =
| şəkil =
| ölçü =
| alt =
| izah =
| kateqoriya =
| formul =
| strunz =
| dana =
| simmetriya =
| hücrə vahidi =
| molyar kütlə =
| rəng =
| xassə =
| sistem =
| əkiz kristal =
| parçalanma =
| çatlama =
| sınmağa qarşı müqaviməti =
| moos =
| parlaqlıq =
| zolaq rəngi =
| şəffaflıq =
| ağırlıq =
| sıxlıq =
| hamarlıq =
| optikalprop =
| refraksiya =
| ikilisapma =
| pleoxroizm =
| 2V =
| dispersiya =
| yox olma =
| sürətli/yavaş =
| flyuoressensiya =
| absorbsiya =
| ərimə =
| ərimə qabiliyyəti =
| diaqnosika =
| həllolma =
| qatışıqlar =
| dəyişilmə =
| digər =
| prop1 =
| prop1mətn =
| istinadlar =
| var1 =
| var1mətn =
| var2 =
| var2mətn =
| var3 =
| var3mətn =
| var4 =
| var4mətn =
| var5 =
| var5mətn =
| var6 =
| var6mətn =
}}
'''Sfalerit – ZnS ● ● ● ● ●''' - ''Kubik sinqoniya''
== Növ müxtəliflikləri ==
Kleyofan – dəmirlə kasıb olan açıq rəngli və ya rəngsiz, marmatit–dəmirlə zəngin olan (Fe > 8-10 %) qara, prşibramit – kadmium (5 %-ə qədər) və başqa element qarışıqları ilə zəngin olan qırmızı, voltsit və qumuçionit – mərgümüşlü sfaleritlər; brunkit – ağımtıl-boz rəngli torpaqvari kütlələr.
== Xassələri ==
R – açıq-qəhvəyidən qaraya qədər, hərdənbir – sarı, yaşıl, qırmızı, narıncı, bəzən rəngsiz; C – ağ, sarı, boz; P – yarımmetal, almaz, qatran; Ş – qeyri-şəffaf, hərdənbir yarımşəffaf, bəzən şəffaf; SX – 3,9-4,1; S – 3,5-4; Kövrəkdir; AR – {110} rombododekaedr üzrə altı istiqamətdə tam mükəmməl; SN – pilləvari: L – sürtüldükdə və ya sındırıldıqda bəzən fosforessensiya müşahidə olunur; BX – piroelektrik xassəsi ilə səciyyələnir; M – XX: tetraedrik, hərdənbir rombododekaedrik; İ: {111} üzrə tez-tez qeyd olunur; A: dənəvər və sıx kütlələr, ara-sıra kollomorf-zonal, böyrəkvari, qlobulyar aqreqatlar, qabıqlar, stalaktitlər.
== Mənşəyi və yayılması ==
Adətən hidrotermal yataqlarda, bəzən skarnlar içərisində yerləşən qurğuşun - sink yataqlarında qeyd olunur. Sfalerit fumarollar ilə də əlaqədar olaraq yaranır. İri bütöv filiz cisimləri və püruzları çökmə süxurlar içərisində yerləşən stratiform tipli yataqlarda qeyd olunur. Bəzən fosforit, pirit və siderit konkresiyalarının tərkibində iştirak edir. Ay süxurlarında və bəzi meteoritlərdə tapılmışdır. BR: qalenit, xalkopirit, pirit, pirrotin, tetraedrit, tennantit, kvars, barit, kalsit. Y: Broken-Xill (Avstraliya); Sumeb (Namibiya); Prşibram, Kölerqrund (Çexiya); Olkuş (Polşa); Madan (Bolqarıstan); Uralın bir sıra kolçedan-polimetal obyektləri, Dalneqorski yatağı (Rusiya), Jayrem (Qazaxıstan); Sullivan (Kanada); «Missisipi vadisi tipli» çoxsaylı başqa yataqlar (ABŞ) və b. Azərbaycanda filizlərinin sənaye əhəmiyyətli əsas minerallarından biri sfalerit olan bir sıra kolçedan və polimetal yataqları (Filizçay, Katex, Katsdağ, Mehmana, Gümüşlük, Ağdərə və s.) məlumdur. Sfaleritə həmçinin bəzi digər filiz obyektlərində də rast gəlinir.
== Tətbiqi ==
Sink almaq üçün ən mühüm xammaldır. Sfaleritin izomorf qarışıqlarının – kadmium, indium, germanium, qallium, selen və tellurun mənbəyidir.
== Mənbə ==
* ''"Azərbaycan mineralları" // Bakı, "Nafta-Press" nəşriyyatı, 2004 <nowiki>''</nowiki>''
[[Kateqoriya:
[[Kateqoriya:Minerallar]]
| |||