Adi yergilası: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
'''{{latb|Physalis alkekengi}}''' ({{lang-la|Physalis alkekengi}})<ref name=":0" /> - {{lataz|Physalis}} cinsinə aid [[bitki]] növü.<ref name=":1" />{{Takson
| adı = {{latb|Physalis alkekengi}}
| aləmi = Bitkilər
Sətir 118 ⟶ 28:
| beabs =
}}
'''SOLANALES SIRASI'''
'''Solanaceae Juss . – BADIMCAN ÇİÇƏKLİLƏR FƏSİLƏSİ'''
'''Physalis L. – Yergiləsi cinsi'''
Bu cins Azərbaycanda 2 növlə təmsil olunmuşdur, onlardan 1-i dərman bitkisidir.
'''Physalis alkekengi L. - Adi yergiləsi - Физалис обыкновенный''' '''– Ordinary ground cherry'''
== '''Botaniki təsviri''' ==
Uzun, sürünən, budaqlı, odunlaşmış, yeraltı zoğları olan çoxillik ot bitkisidir. Gövdəsi 25-60 (80) sm düz, budaqlı, bəzən
sadədir; aşağı hissəsi çılpaq, orta hissəsi az, təpəsi isə sıx tüklənmişdir. Yarpaqları saplaqlı, uzunluğu 4-12 sm, eni 2.5-6.5 sm yumurtavari, enli yumurtavaridir; qıraqları bəzən azacıq diş-dişli, hər iki tərəfdən çox seyrək tüklüdür. Çiçəkləri tək-tək, qoltuqdadırlar. Çiçəkyanı kasacıqları 4-7 mm uzunluqda üçdilimlidir, sıx tüklənmişdir. Tacı 20 mm, ağımtıl, sıx tükləşmişdir. Giləmeyvəsi 1.2-1.5 sm uzunluqda, narıncı, toxumları 2.5 mm qədər, tumurcuqvari, sarı və ya ağımtıl rəngdədir. May-avqust aylarında çiçəkləyir, iyun-sentyabrda meyvə verir.
== '''Mənşəyi və yayılması''' ==
Adi yergiləsi boreal coğrafi tipinin avropa sinfinə aiddir. Skandinaviya, Atlantik və Orta Avropa, Aralıq dənizi, Balkan-Kiçik-
Asiya, Şimali Amerika, Rusiya, Ukrayna, Orta Asiya və Qafqazda yayılmışdır. Kür-Araz ovalığı və Abşerondan başqa Azərbaycanın bütün rayonlarında arandan orta dağ qurşağına kimi (dəniz səviyyəsindən 1800 m qədər) bitir.
== '''Ekoloji qrup və bitdiyi yerlər''' ==
Kseromezofitdir, meşə-kol və alaq bitkilik tiplərində rast gəlir. Meşələrdə, kolluqlarda, alaq kimi bostanlarda, bağlarda, üzümlüklərdə və boş sahələrdə tək-tək bitir.
== '''Kimyəvi tərkibi''' ==
Alkaloid, flavonoid, piyli yağlar, C vitamini, steroid, fenolkarbon və üzvü turşular, habelə karotinoidlərlə zəngindir.
== '''Təsiri və tətbiqi''' ==
Müxtəlif ölkələrin farmakopeyasına daxil olan ofisinal dərman bitkisidir. Eksperimental, Koreya və xalq təbabətində geniş tətbiq edilir. Azərbaycanın orta əsrlər təbabətində istifadə
olunmuşdur. Əsasən mədə-bağırsaq, dəri, böyrək, sidik kisəsi, qaraciyər, sarılıq, nəfəs yolları, revmatizm, malyariya, anqina, qadın xəstəlikləri, irinli yara və xoralar, eləcə də kəskin respirator infeksiyalar zamanı istifadə olunur. Antiseptik, kardiotonik, diuretik, ödqovucu, qansaxlayıcı, bəlğəmqətirici, ağrıkəsici, yarasağaldıcı, qusdurucu və iltihab proseslərinə qarşı təsirə malikdir.
== '''İstifadə olunan hissələri''' ==
Müalıcə məqsədi ilə bitkinin çiçəkləri, yarpaqları, budaqları, meyvələri və toxumları istifadə edilir.
== '''İstifadə formaları''' ==
Cövhər və dəmləmə.
== '''Digər faydalı xüsusiyyətləri və istifadəsi''' ==
Meyvələrindən şorabalar, mürəbbələr və şəkərlənmiş meyvələr hazırlanır. Dekorativ və boyaq bitkisir.
'''{{latb|Physalis alkekengi}}''' ({{lang-la|Physalis alkekengi}})<ref name=":0">[[Nurəddin Əliyev]]. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.</ref> - {{lataz|Physalis}} cinsinə aid [[bitki]] növü.<ref name=":1">[[Elşad Qurbanov]]. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.</ref>
| |||