Araqonit: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Kateqoriya:Minerallar əlavə olundu HotCat |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
[[Şəkil:Aragonite.jpg|200px|thumb|right|Araqonit]]
{{Mineral
| ad = Araqonit – Ca [CO<sub>3</sub>]● ● ● ●
| boxwidth =
| fon rəngi =
| mətn rəngi =
| şəkil = Aragonite1.jpg
| ölçü =
| alt =
| izah =
| kateqoriya =
| formul =
| strunz =
| dana =
| simmetriya =
| hücrə vahidi =
| molyar kütlə =
| rəng =
| xassə =
| sistem =
| əkiz kristal =
| parçalanma =
| çatlama =
| sınmağa qarşı müqaviməti =
| moos =
| parlaqlıq =
| zolaq rəngi =
| şəffaflıq =
| ağırlıq =
| sıxlıq =
| hamarlıq =
| optikalprop =
| refraksiya =
| ikilisapma =
| pleoxroizm =
| 2V =
| dispersiya =
| yox olma =
| sürətli/yavaş =
| flyuoressensiya =
| absorbsiya =
| ərimə =
| ərimə qabiliyyəti =
| diaqnosika =
| həllolma =
| qatışıqlar =
| dəyişilmə =
| digər =
| prop1 =
| prop1mətn =
| istinadlar =
| var1 =
| var1mətn =
| var2 =
| var2mətn =
| var3 =
| var3mətn =
| var4 =
| var4mətn =
| var5 =
| var5mətn =
| var6 =
| var6mətn =
}}
'''Araqonit''' ([[İspaniya|İspaniyada]] [[Araqon]] [[Vilayət|vilayətinin]] adından) – təbii karbonatlar sinfindən [[Mineral|mineral]]; kalsitin polimorf modifikasiyası. Kimyəvi tərkibi CaCO3. [[Kalsium]] qismən Sr, Pb və Zn-lə, bəzən Ba və Mg-la əvəzlənir. [[Qurğuşun|Qurğuşunlu]] Araqonit - tarnovitsit, [[Sink|sinkli]] Araqonit – nikolsonit adlanır. Sinqoniyası rombikdir. [[Kristallar|Kristalları]] iynəvarı və prizmatik, aqreqatları böyrəkvarı, radial şüalı və s. Rəngi ağ, sarımtıl, bəzən boz, yaşıl olur. [[Şüşə]] parıltılıdır. Sərtliyi 3,5–4; sıxlığı 2900–3000 kq/m3. Adətən, isti [[Mineral su|mineral sulardan]] pizolit şəklində ayrılır. [[Molyusklar|Molyusk]] qabığının sədəf örtüyünün və [[Mirvari|mirvarinin]] əsas tərkib hissəsidir. İri yatağı Baham arının şelf zonasındadır. [[Azərbaycan|Azərbaycanda]] [[İstisu]], Tutqunçay hövzəsi və s. yerlərdəki mineral [[Bulaqlar|bulaqların]] ətrafında və [[Şərur rayonu|Şərur rayonunda]] ([[Naxçıvan Muxtar Respublikası|Nax. MR]]) yığıntıları (travertin) var. [[Kimya]] və [[Şüşə|şüşə]] sənayesi, [[Sement|sement]] istehsalı üçün xammaldır. <ref>{{AME|1|586}}</ref>
'''Araqonit – Ca [CO<sub>3</sub>]● ● ● ●''' - ''rombik sinqoniya''
Kalsitlə dimorfdur.
== Növ müxtəliflikləri ==
Bariumlu, qurğuşunlu, stronsiumlu ( ~6% SrO), sinkli (~10% ZnO) araqonitlər.
== Xassələri ==
R – rəngsiz, qar kimi ağ, nisbətən az – sarımtıl, çəhrayı, yaşılımtıl, göyümtül, açıq-boz, bənövşəyi, qırmızı, nadir hallarda – qara; C – ağ; sarımtıl; P – şüşə; Ş – şəffaf, işıqkeçirən, bəzən tutqun; SX – 2,95; S – 3,5-4; AR – {010} üzrə orta, {110} üzrə qeyri-mükəmməl; SN – yarımqabıqvarı; L – açıq-bənövşəyi rəngli zəif, katod şüalarında bəzən narıncı L; M – XX: qısaprizmatikdən uzunprizmatikədək, iynəvari-piramidal, baltayaoxşar, nizəşəkilli; İ: tək kristallara nisbətən tez-tez rast gəlir, {110} üzrə; hərdənbir psevdoheksaqonal görünüşlü qarşılıqlı nüfuzetmə üçləşmələri, altılaşmalar; bəzən polisintetik İ; A: böyrək- və dərzşəkilli, radial-şüalı, çubuqvari, mərcanabənzər– «dəmir çiçəkləri», paralel-lifli kütlələr, kristallik qabıqlar, stalaktitlər, stalaqmitlər, oolitlər, «noxud (kürü) daşları», konkresiyalar; əksər mollüskaların qabıqlarının daxili səthində sədəfi təbəqəciklər; bir sıra mollüskaların qabıqlarının içərisində əmələ gələn mirvari dənələri.
== Mənşəyi və yayılması ==
Əsasən ekzogen şəraitdə biogen və xemogen-çökmə proseslər nəticəsində əmələ gəlir. Evaporitlərdə, gillərdə, çökmə dəmir filizlərində, kükürd yataqlarında, bəzən sulfid yataqlarının oksidləşmə zonalarında və hiperbazitlərin aşınma qabıqlarında rast gəlir. Hidrotermal proseslərdə də əmələ gəlir. Effuziv süxurların badamcıqlarında və çatlarında müşahidə olunur. Termal bulaqların çöküntülərində qeyd edilir. Çox vaxt metamorfik mənşəli karbonat süxurlarında (mərmər və b.) müşahidə edilir. BR: dolomit, gips, selestin, stronsianit, siderit, kalsit, halit, anhidrit, sərbəst kükürd, gil mineralları, seolitlər və b. Y: Molina (İspaniya); Karlovı-Varı (Çexiya); Bolqarıstan; Rumıniya; Nuqsuak (Qrenlandiya); Siciliya (İtaliya); Xaydarkan (Orta Asiya) və b. Azərbaycanda Naxçıvan MR ərazisində araqonit oniksinin Sirab yatağı və Badamlı təzahürü yerləşir. Adətən kalsit və araqonit oniksi ilə təmsil olunmuş bir sıra təzahürlər Kəlbəcər və Laçın rayonlarında cəmləşmişdir. Araqonit Lerik rayonunda da (Kəlvəz yatağı) qeyd olunur. Onun Daşkəsən dəmir, Göydərə xromit yataqlarındakı və başqa obyektlərdəki tapıntıları mineraloji cəhətdən maraq doğurur. Araqonitin bitki qalıqları üzrə psevdomorfozaları Darrıdağ (Culfa) mərgümüş və Ağqaya civə yataqlarında qeyd edilmişdir.
== Tətbiqi ==
Araqonit oniksi yaxşı dekorativ daşdır.
== Xarici keçidlər ==
Sətir 14 ⟶ 94:
[[Kateqoriya:Minerallar]]
== Mənbə ==
"Azərbaycan mineralları" // Bakı, "Nafta-Press" nəşriyyatı, 2004
| |||