13:11, 2 iyun 2017 tarixindəki versiya redaktə Mahir Məhərrəmov (müzakirə \| töhfələr) Təcrübəli istifadəçilər 1.504 redaktə Redaktənin izahı yoxdur ← Əvvəlki redaktə		21:54, 2 iyun 2017 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar Sortilegus (müzakirə \| töhfələr) Bürokratlar, İnzibatçılar 272.771 redaktə Redaktənin izahı yoxdur Sonrakı redaktə →
Sətir 1: {{Takson \| adı = {{lath\|Gündəcələr}} \| aləmi = Heyvanlar \| şəkil = Mayfly - Ephemera indet. (8073729547).jpg \| şəkil məlumat = \| şəkilaltı yazı = \| yuxarı takson = Palaeoptera \| ranqı = Dəstə \| latınca adı = Ephemeroptera \| müəllif = \| sinonim = \| tipik nümayəndə = \| aşağı takson adı = \| aşağı takson = \| arealın xəritəsi = \| arealın xəritəsi haqqında = \| arealın xəritəsinin eni = \| legend sərhədi = \| mühafizə = \| vikinövlər = Ephemeroptera \| vikianbar = Category:Ephemeroptera \| bttsmb = \| ütmx = 100502 \| mbmm = 30073 \| he = }} '''Gündəcələr''' ({{lang-lat\|Ephemeroptera}})- — [[~~Buğumayaqlılar~~buğumayaqlılar]] tipinin [[~~Həşəratlar~~həşəratlar]] sinfinə aid olan dəstə. == Xarici quruluşu == Gündəcələr – qanadlı cücülərin qədim və ən ibtidai nümayəndəsidir. Qanadları zərifdir, arxa qanadları yoxdur. Torlu və şəffaf qanadlarının sayı 2 cütdür. Bunların üzərində çoxsaylı uzununa və eninə zərif damarlar var. Bu əlamətinə görə onu başqa cücülərdən fərqləndirmək asandır. Bığcıqları çox nazik, qısa və qılşəkilli olub, iki qısa və yoğun əsas buğumdan və nazik qıllardan ibarətdir. Yaşlılarda ağız orqanları reduksiya olunmuşdur, onlar qidalanmırlar. Gözləri iri, mürəkkəbdir, üç sadə gözcüyü var. Ayaqları uzun və nazik, pəncələri 4-5 buğumludur. Erkəklərdə qarıncığın qurtaracağında quyruq saplarından başqa, cinsiyyət dəliyi də yerləşmişdir. Yaşlı gündəcələr bədəninin əsas rəngi – sarı-qonurdur, onların ölçüsü 2-40 mm. arasındadır. Gündəcələr, adından məlum olduğu kimi, yetkin mərhələdə çox qısaömürlü olurlar. Bəziləri bir gün və hətta bir neçə saat yaşayır. Ağız orqanları yaxşı inkişaf etməmişdir, ona görə də yetkin mərhələdə qidalanmırlar. Ömürlərinin qısa olması da onların qidalanmaları ilə əlaqədardır. Gündəcələrin bədəni uzunsovdur. Başda çox qısa bığcıq, bir cüt iri göz və 3 gözcük vardır.<ref>Azərbayvcanın heyvanlar aləmi,. II cild. Bakı,: Elm, 2004</ref> == Həyat tərzi == Qidalanmaqla əlaqədar olaraq, bağırsaq hava kisəsinə çevrilmişdir ki, bu da uçuşa xidmət edir. Pəncələri 4- 5 buğumludur. Qanadları bir cüt olub, zərif, şəffaf və tor şəkillidir. Ön qanadlar iridir və uçuşda əsas rol oynayır. Dal qanadlar kiçikdir və hətta bəzi gündəcələrdə onlar inkişaf etmişdir. Qarın hissənin qurtaracağında bir cüt çoxbuğumlu uzun serqi və əksər halda da ona oxşar tək quyruq çıxıntısı vardır.<ref>B.Ağayev, Z.Zeynalova. Onurğasızlar zoologiyası. Bakı,: Təhsil, 2008, -563 səh.</ref> Biologiyası: Gündəcələrin sürfəsinin inkişafı suda gedir. Süfə suda 1- 3 il müddətində yaşayır və 20-25 dəfə qabıq dəyişir. Sürfələrində, adətən, üç, az halda isə iki quyruq çıxıntısı olur. gündəcələrin sürfəsi yaxşı inkişaf etmişgəmirici ağız orqanlarına malikdir. əsasən bitki qalıqları və kiçik yosunlarla qidalanırlar. Sürfə tam inkişaf etdikdən sonra yetkin mərhələyə çevrilir. Müasir qanadlı həşərat içərisində gündəcələr quruluşlarına və inkişaf mərhələsinə görə aşağı pillədə durur. Bir çox əlamətlərinə görə qılquyruqlulara yaxındırlar.<ref>Azərbayvcanın heyvanlar aləmi, II cild. Bakı, Elm, 2004</ref>▼ === Biologiyası === ▲~~Biologiyası:~~ Gündəcələrin sürfəsinin inkişafı suda gedir. Süfə suda 1- 3 il müddətində yaşayır və 20-25 dəfə qabıq dəyişir. Sürfələrində, adətən, üç, az halda isə iki quyruq çıxıntısı olur. gündəcələrin sürfəsi yaxşı inkişaf etmişgəmirici ağız orqanlarına malikdir. ~~əsasən~~Əsasən bitki qalıqları və kiçik yosunlarla qidalanırlar. Sürfə tam inkişaf etdikdən sonra yetkin mərhələyə çevrilir. Müasir qanadlı həşərat içərisində gündəcələr quruluşlarına və inkişaf mərhələsinə görə aşağı pillədə durur. Bir çox əlamətlərinə görə qılquyruqlulara yaxındırlar.<ref>Azərbayvcanın heyvanlar aləmi, II cild. Bakı, Elm, 2004</ref> == Yayılması == Sətir 60 ⟶ 62: * [[Iron zojkoi Tscher.]] * [[Oligoneuriella rhenana Imh.]] == İstinadlar ==▼ {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * B.Ağayev, Z.Zeynalova. Onurğasızlar zoologiyası. Bakı,: Təhsil, 2008, -563 səh. * Azərbayvcanın heyvanlar aləmi,. II cild. Bakı,: Elm, 2004. == Həmçinin bax == [[Buğumayaqlılar]] [[Həşəratlar]] ▲== İstinadlar ==

Gündəcələr: Redaktələr arasındakı fərq