Vikipediya

Maarifçilik dövrü: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Sətir 4:
Dində [[Allah]] Böyük Yaradan kimi kainatı yeddi günə yaradır. [[Xristianlıq]] inanaclarına görə Allah insanlara iki kitab – [[İncil]] və təbiət kitabları verib. Deməli dinin özündə də ruhani təbəqsi ilə birgə alimlər təbəqəsi mövcduddur. Buradan da dini və dünyəvi mədəniyyətin paralelizmi doğur ki, bu da dindəki [[riyakarlıq]] və [[fanatizm]]i tədricən diskreditasiyasına gətirib çıxarır. Dünyanı dərk etməyimizin yeganə vasitəsi azad idrakdır. Bu termin adı altında başqaları da başa düşülür: maarifçilər, maarifiçilik ədəbiyyatı, elmi (və ya maarifçi) absolutizm. Maarifçilk anlayışına sinonim olaraq „XVIII əsr fəsləsfəsi" ifadəsi də işlədilir.
 
Yeni tarixdə „Maarifçilik"maarifçilik dövrü olduqca mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Maarifçilik XIV-XV əsrlərin [[individualizm]] və adət-ənənələrə tənqidi münasibət aşılayan sırf dünyəvi cərəyanı olan [[humanizm]]ın təbii davamı sayılır. Maarifçilik dövrü humanizm dövründən dini reformasiyalar və buna [[katolik kilsəsi]]nin reaksiyası ilə ayrılır. Maarifçilik nəinki humanzim, eyni zamanda XVI və XVII əsrlərin mütərəqqi [[protestantizm]] və rasional sektantlığının da davamı saylır. Belə ki maarifçilik sonunculardan (protestantlıq və rasional sektantlıqdan) siyasi azadlıq və [[vicdan azadlığı]] ideyalarını mənimsəmişdir. [[Reformasiya dövrü|Reformasiyalar dövründən]] maarfçilik dövrü ideyalarına ən rahat keçid XVII əsrin sonu və XVIII əsrin əvvələrində [[İngiltərə]]də deizmin meydana gəlməsi və inkişafı ilə müşahidə olunur. [[Deizm]] cərəyanı reformasiyalar dövrünün dini təkamülü ilə başa çatması ilə meydana gəlmiş və XVII əsr maarfçililərin təbliğ etdiyi „[[təbiyyət dini]]"nın<nowiki/>nin başlanğıcı rolunu oynamıdıroynamışdır. XVIII əsr MaarfçiMaarifçi ədəbiyyatın banisi olaraq [[Lokku]] göstərmək olar. Humanizm və protestantlıq kimi maarfçilkmaarifçilik də ayrı-ayrı illələrdəillərdə yerli və milli xatakterxarakter almışdır.
 
XVII əsrdə maarifçilik ideyalarına ümumavropa əhəmiyyəti verən fransız maarifçi ədəbiyyatı nümayəndələri [[Volter]], [[Monteskyö]], [[Jan Jak Russo|Russo]], [[Deni Didro|Didro]] və başqaları olmuşdur. Bunları birləşdirən ümumi cəhətlər o dövr [[Fransa]]sının siyasi və sosial məsələlərinə tənqidi münasibət bildirən rasionalizmin tam hökmranlığı idi. Bu dövr alman maarifçiləri isə əsasən dini və mənəvi məsələlərin həlli ilə daha çox məşğul olurdular.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Maarifçilik_dövrü"