08:17, 13 iyun 2017 tarixindəki versiya redaktə Ramil Cəbrayıl (müzakirə \| töhfələr) 6.380 redaktə kRedaktənin izahı yoxdur ← Əvvəlki redaktə		08:20, 13 iyun 2017 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar Ramil Cəbrayıl (müzakirə \| töhfələr) 6.380 redaktə kRedaktənin izahı yoxdur Sonrakı redaktə →
Sətir 1: [[Şəkil:Aydos 800x524.jpg\|thumb\|250px\|Qalanın yerləşdiyi [[Aydos təpəsi]].]] '''Aydos qalası və ya digər adıyla Keçi qalası''' — [[Türkiyə]]nin [[İstanbul]] ilinin Sultanbəyli mahalındakı 325 metrlik Aydos zirvəsində olan qala. Ətrafıyla birlikdə birinci dərəcədə arxeoloji ~~sit~~abidə elan edilmişdir.<ref>[http://www.yoldakiizler.com/2013/02/istanbulun-cats-aydos-tepesi-kaps-aydos.html \|İstanbul'un Çatısı Aydos Tepesi Kapısı Aydos Kalesi]</ref> == Tarixi == Qala Şərqi Roma İmperatorluğu dövründə inşa edilmişdir. O zamanki adı olan "Aetos" (Αετός), [[Yunan]]cada "qartal" mənasını verməkdəydir. Bu ad, günümüzə qədər çox kiçik dəyişikliklə qorunmuşdur. XI əsrdə türklərin Konstantinopolisə (indiki vaxtda [[İstanbul]]) yaxınlaşmaları ilə qalanın əhəmiyyəti artdı, ancaq Səlib yürüşlərinin başlamasıyla türklər bölgədən ayrıldılar. XIII əsrin sonlarında bölgədə, yenidən mübarizələr başladı. 1326-1328-ci illərdə Kocaeli yarımadasının böyük bir qismi Osmanlı imperatorluğu suverenliyinə girmişdi. Bu dövrdə iki dövlət arasındakı sərhəd, Aetos-Pentikion (indiki vaxtda Pendik) xətti üzərində idi. Aşıq Paşazadənin yazdığı məlumatlara görə, Osmanlı sultanı [[Orxan Qazi]], qalanın alınması üçün Abdurrahman Qazi, Akça Koca və Qonur Alpı göndərmişdir.<ref>[http://www.yeniakit.com.tr/haber/aydos-kalesinin-fethi-162112.html \|Aydos Kalesi’nin fethi..]</ref> Əvvəl Semendra qalasını (indiki vaxtda Samandıra) ələ keçirən Osmanlı qüvvələri, daha sonra Aydos qalasını mühasirəyə aldı. Paşazadəyə görə, qala hakiminin qızı mühasirədən əvvəl yuxusunda yaraşıqlı bir qəhrəman gördü, sonrasında isə özünü bir çuxurda tapdı. Bu qəhrəman onu qurtardı, geyimlərini çıxardı yudu və qıza yeni geyimlər geyindirdi. Qız qısa müddət sonra qalanı əhatə edən Osmanlıların arasında gördüyü Abdurrahman Qazini yuxusundakı qəhrəman olaraq tanıdı və qalanı ona təslim edəcəyini yazdığı qeydi bir daşa qucaqlayıb əsgərlərə atdı. Qeyddə, Türklərin geri çəkilirlərmiş kimi etmələri, gecə geri gəlmələri və özünün onları qalaya alacağı yazılmışdı. Gecə olunca qız, qaladan bir kəmənd atdı və Abdurrahman Qazi buna yapışaraq qalanın içinə girdi. Qapını içəridən açmasının ardından içəri girən Osmanlı əsgərləri qalanı ələ keçirdilər və qala Osmanlı hakimiyyətinə daxil oldu. Bu hekayə daha ~~sonraları,~~sonralar başqa yazıçılar tərəfindən fərqli şəkildə dilə gətirildi. ~~Neşrînin~~Neşrinin qələmində yaşananlar bir eşq əhvalatına, ~~Hoca~~Xoca Sadeddin Əfəndinin anlatımında dini bir əhvalata çevrildi. Bir versiyada ~~tekfur~~[[təkfur]] qızı, yuxusunda İslam peyğəmbəri Məhəmmədi görürdü. Sonrakı illərdə qızın yuxusu Əl-Hədid, İbn-i Kamal, Katib Çələbi, Solakzadə Mehmet Həmdəmi Əfəndi kimi adlar tərəfindən, fərqli şəkillərdə izah edilərkən, Cozef von Hammer-Purgstall və Alphonse de Lamartine də hadisəni öz kitablarına daşıdı. [[1558]]-ci il tarixli Osmannamədə iştirak edən, Arifînin bir münyatüründə tekfur qızı, Abdurrahman Qazini uzun saç hörgüsünü qaladan asraq qalaya çıxardığı təsvir edilmişdir.<ref>[http://www.bilgiustam.com/aydos-kalesi-ve-bir-ask-hikayesi/ \|Aydos Kalesi Ve Bir Aşk Hikayesi]</ref> Fəthdən sonra qalaya yerləşən Abdurrahman Qazi öndərliyində Scutari (indiki vaxtda [[Üsküdar]]) tərəflərinə axınlar təşkil edildi. Ancaq bir müddət sonra qala əhəmiyyətini itirdi. Xoca Sadeddin Əfəndinin Tacüt-təvarix adlı əsərində İzmitin [[1337]]-ci ildəki fəthindən sonra Orxan Qazinin şəhəri çox bəyəndiyi və buranın yaxınlarındakı Aydos qalasına artıq ehtiyac olmadığından qalanı sökdürdü, mühafizəsi və qalanın içində yaşayanları [[İzmit]]ə gətirdiyi deyilməkdədir.

Aydos qalası: Redaktələr arasındakı fərq