Üzvi maddələr: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 2:
'''Üzvi maddələr''' — biokütləni təşkil edən üzvü maddələrin cəmi, yəni orqanizmlərin canlı maddəsinin cəmi, orqanizmlərin ölü maddələri (töküntü, torf və s.), humus və ya çürüntü və ölü kütlənin parçalanması nəticəsində əmələ gələn çoxlu miqdarda məhsul (protein, karbohidratlar,
liqlin, yağlar, qətran, mum, üzvi turşular, aşılayıcı maddələr).<ref>Məmmədov Q.Ş. Xəlilov M.Y. Ekoloqların məlumat kitabı. "Elm" nəşriyyatı. Bakı: 2003. 516 s.</ref>
Karbon atomunun üzvi birləşmələrinin çox olması bir çox səbəblərdən asılıdır.
Hazırda 13 mln-dan çox üzvi maddə mövcuddur.
Üzvi kimya bir çox elmlərlə əlaqəlidir.İlk növbədə q/üzvi kimya, biokimya, fiziki
kimya, biologiya, fizika, anatomiya, fiziologiya, biotexnologiya, ekologiya və s.
elmlərlə sıx əlaqəli inkişaf edir.
Üzvi kimyanın inkişafında bir çox alimlərin rolu, xidmətləri olmuşdur. Y.Sil,
Ş.Jerar, E.Franklit, Kekule, A.Kuper, M.Lomonosov, A.M.Butlerov, M.Markovnikov, A.Zinin,
N.Zelinski, Kuçerov. Azərbaycan alimlərindən Y.Məmmədəliyev, Ə.Quliyev, A.Məhərrəmov,
M.Qulubəyov, Ş.Ömərov və başqalarının xidmətləri olmuşdur.
Müasir üzvi kimyanın qarşısında geniş imkanlar durur. Belə ki, indiki neft
ehtiyyatları dünya əhalisinin təlabatını 50-100 il ödəyə bilər. Bu yanacaq növünü
əvəzedən alternativ yanacaq növü tapmaq, kömürü maya yanacağa çevirmək, metanol,
etanoldan istifadə etmək, su qazından, sintez qazından yanacaq kimi istifadə etmək,
təbii qazdan alınan polimerlərin sayını, çeşitini çoxaltmaq, xalq təsərrüfatında metalları
polimerlərlə əvəzetmək, süni və sintetik liflərin keyfiyyətini yaxşılaşdır-maq yeni
növlərini almaq, k/t zərərvericilərinə qarşı yeni dərman preparatları sintez etmək,
heyvan və insanlarda əmələ gələn yeni xəstəliklərin qarşısını almaq üçün yeni dərman
preparatları sintez etmək və s.
Yeni üzvi tədqiqat üsulları ilə alınan sintez, olunan üzvi birləşmələrin quruluşu
dəqiq öyrənilir və onların daxili quruluşu tam açılır.
Rentgenoskopik, spektroskopiya, elektronomikroskopiya, N.M.R. (nüvə maqnit
rezonansı) və s. yeni üsullarla yeni maddələrin tərkib və quruluşu dəqiq öyrənilmişdir.
Üzvi maddələrin təbii mənbələri-üzvi birləşmələrin (maddələrin)təbii
mənbələri aşağıdakılardır:
# Neft ;
* Parafin nefti- Ruminiya, Qroznı, Pensilvaliya (ABŞ)
* Naftenlərlə zəngin olan- Bakı, Kaliforniya. Emba və s.
* Aromatiklərlə zəngin olan-Borno, Sumatra, Perm.
Neftdən 2000-ə qədər maddə alınır.
# Daş kömür- 3000-ə qədər maddə alınır.
Aşağıdakı fraksiyaları vardır;
* Daş kömür qətranı
* Koks
* Koks qazı
* NH3-su
*Təbii qaz-90%-dən çox metandır
*Torf
* Ağac
*Heyvan məhsulları
== İstinadlar ==
| |||