Üzvi maddələr: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 43:
*Heyvan məhsulları
==Üzvi süxurlar haqqında ümumi məlumat==
Yer qabığı müəyyən fıziki-kimyəvi və geoloji şəraitlərdə formalaşan müxtəlif mənşəli süxurlardan təşkil olunmuşdur. Həmin süxurlar içərisində çökmə qatı neft və qazlılıq cəhətdən daha çox diqqəti cəlb edir. Aşağıda çökmə süxurların təsnifat sxemi verilmişdir. Subakval şəraitdə (su şəraitində) toplanan üzvi süxurlar neft və qaz əmələgəlmədə xüsusi yer tuturlar.
Çökmə süxurların genetik təsnifatı.
Üzvi süxurlar bitki və heyvan aləminin üzvlərinin tələf olduqdan sonra sülb halında olan qalıqlarının küllü miqdarda toplanması nəticəsində yaranan süxurlardır. Subakval şəraitdə heyvan və bitki aləmi (biosferin) üzvlərinin tələf olduqdan sonra yaranan üzvi mənşəli qalıqlara üzvi maddələr deyilir.
Üzvi maddələr yanma qabiliyyətlərinə görə iki qrupa ayrılır:
*kaustobiolitlər;
*akaustobiolitlər
Üzvi maddələrin yanma qabiliyyətinə malik olan qrupuna kaustobiolitlər deyilir. Kaustobiolit yunanca "kaustos"- yanan, "bios"- üzvi '''"litos"'''- daş sözlərindən əmələ gəlmiş və "yanan üzvi daş" deməkdir.
Yanmayan üzvi maddələr qrupu isə akaustobiolitlər adlanır. Məsələn, mərcan rifləri, üzvi əhəngdaşı və s.
==Yanar üzvi maddələr (kaustobiolitlər)==
Üzvi maddələrin yanma qabiliyyəti onlarda olan Cü -nün tərkibi və miqdarı ilə müəyyən edilir. Neft sırası karbohidrogenlərin əmələ gəlməsi üzvi maddələrlə əlaqədardır. Üzvi maddələr müxtəlif şəraitlərdə əmələ gəlirlər. Onların tərkibi və miqdarı əmələgəlmə şəraitindən asılı olaraq dəyişir. Kaustobiolitlərin tərkibində qeyri-üzvi birləşmələr şəklində mineral maddələr də iştirak edirlər. Kausto-biolitlərin genetik təsnifatı haqqında müxtəlif fıkirlər vardır. Fransız alimi Q.Potonye kaustobiolitlər qrupuna tərkibində çoxlu yanar üzvi qalıqlar olan maddələri aid edir. O, üzvi maddələri sapropel, humus və sapropel-humus qruplarına ayırır. Sapropel qrup üzvi maddələr plankton və ibtidai bitkilərin lipid və polimerlipid, humus sırası üzvi maddələr isə ali və ibtidai bitkilərin sulu karbon komponentlərindən əmələ gəlmişdir.
Biologiya elmindən məlumdur ki, bitki və heyvan orqanizmlərini təşkil edən hüceyrələrin tərkibində üzvi maddələri yaradan hissəciklər mövcuddur. Şəraitdən asılı olaraq həmin hissəciklər üzvi maddələrin iki əsas növünü: karbohid-rat və karbohidrogenləri əmələ gətirirlər.
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
| |||