Melanin: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k →İstinadlar: tənzimləmə using AWB |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 2:
'''Melanin''' bir çox orqanizmlərdə rast gəlinən piqment-rəng verən zülaldır. İnsanda da rast gəlinir. Dəriyə, saçlara, gözə , mərkəzi sinir sisteminin müəyyən hissələrinə tünd rəng verir. Melanin əmələ gətirən hüceyrələrə melanosit deyilir. İnsan dərisində bu piqmentin olması , qoruma xarakteri daşıyır. Melanin əlavə günəş şüalarını udaraq dəri və gözlərimizi günəş şüalarının zərərli təsirindən qoruyur. Günəş şüalarına çox məruz qaldıqda dəridə melanin artır.Tünd dərili şəxslərdə açıq dəri rənginə sahib şəxslərə nisbətən daha çox rast gəlinir. Melanin çatışmazliğı olan şəxslərin dəriləri çox ağ, gözləri qırmızı olur. Bu hal [[albinizm]] adlanır<ref>http://www.medterms.com/script/main/art.asp?articlekey=4340</ref>.
Məlumdur ki, canlıların gözlərinin rəngi müxtəlifdir. Bu rəngi təmin edən də piqmentlərdir. “Melanin” gözə rəng verən piqment maddələrdən biridir. Saçınıza və dərinizə rəngini verən maddə də melanindir. Ancaq melaninin vəzifəsi təkcə rəng vermək deyil. Tədqiqatçılar gözdə olan melanin maddəsinin həm gözün zərərli şüalardan qoruduğunu, həm də görmə qabiliyyətini gücləndirdiyini müəyyən ediblər. Təbiətdə işığın səbəb olduğu zərərli təsirlərə qarşı ən təbii qoruyucu olan melanin maddəsi, xüsusilə, yüksək enerjili işıqları zəif enerjili işıqdan daha güclü şəkildə udur. Yəni mavidən çox ultrabənövşəyi şüaları, yaşıldan çox mavini udur. Bu yolla melanin gözün linzasını zərərli bənövşəyi və ultrabənövşəyi şüalardan qoruyur. Retinanın toxumasına zərər verən rəngləri müəyyən nisbətlərdə süzgəcdən keçirərək retinanın ən ideal səviyyədə qorunmasını təmin edir. Beləcə, sarı nöqtə xəstəliyi riskini azaldır. Göz melanini az olan insanlarda bu xəstəlik daha sıx müşahidə olunur.
Gözdəki melaninin 25%-i 50 yaşdan sonra itir. Melanin gözü qorumaqda çox əhəmiyyətli vəzifəyə sahibdir. Göründüyü kimi, melanin maddəsinin hər bir vəzifəsi bizə bu maddədəki xüsusi yaradılışı göstərir. Bu mükəmməl maddənin necə ortaya çıxdığı sualına veriləcək cavab, şübhəsiz ki, belə qüsursuz quruluşa sahib olan çoxfunksiyalı maddənin təsadüfən yaranmasının qeyri-mümkün olmasıdır. Melanin maddəsi kainatdakı hər şey kimi Allah tərəfindən xüsusi yaradılmış faydalı maddədir.
Melanin qara rəngli piqmentdir,dəridə,tüklərdə,gözdə,beyin qişalarında,sinir qanqlionlarında və liflərində və s. olur.Melanositlərdə tirozinaza fermentinin təsirindən tirozin dioksifenilalaninə (DOFA) çevrilir,o isə polimerləşərək melanin piqmentini əmələ gətirir.Melanini udan yerli makrofaqlara melanofaqlar deyilir.Melanogenez sinir sistemi,endokrin sistem və ultrabənövşəyi şüalarla idarə olunur.Melanin mübadiləsinin pozulması onun miqdarının çoxalması və yaxud da azalması və melaninin olmaması ilə xarakterizə edilir.Melaninin miqdarının patoloji çoxalmasına hipermelanoz,azalmasına və ya olmamasına isə hipomelanoz və ya depiqmentasiya deyilir.Bunların hər ikisi yayılmış və ya yerli,qazanılmış və ya anadangəlmə ola bilir.
| |||