Qalaktika: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 26:
=== Spiralşəkilli qalaktikalar ===
Spiral qalaktikalar spiral dairələrə bənzər. Belə bir qalaktikada olan ulduzlar və digər görülə bilən vəsaitlər əksəriyyətlə bir müstəvi üzərində olarkən, spiral qalaktikalardakı kütlənin böyük qisimi, universal dönmə əyrisi anlayışıyla göstərildiyi kimi görünür.
Bu qalaktikalar, aydın seçilən nüvə və spiralşəkilli budaqların mövcudluğu ilə xarakterizə edilir. Bizim Qalaktika və Andromeda qalaktikası da spiral formalı qalaktikalardandır.
Bu qalaktikalarda aktiv şəkildə ulduz əmələgəlmə prosesi indi də davam edir.
Spiral qalaktikalar , ümumiyyətlə ulduzlardan ibarət mərkəzi bir çıxıntı ilə birlikdə ulduzlar və ulduzlar arası mühitdən ibarət dönən bir diskdən ibarətdir. Şişkinlikdən xaricə doğru uzanan nisbətən parlaq qolları var. Habl təsnifat planında, spiral qalaktikalar, tip S olaraq siyahıya alınmışdır və bunu spiral qolların mühürləmə dərəcəsini və mərkəzi çıxıntının ölçüsünü göstərən bir hərf (a, b və ya c) kimi qeydə alınmışdır. Bir Sa qalaktikasına möhkəmcə sarılmış, zəif şəkildə təyin edilmiş qollar və nisbətən böyük bir nüvə bölgəsinə malikdir. O biri ucda, Sc qalaktikasının açıq, yaxşı təyin olunmuş qolları və kiçik bir nüvə bölgəsi var. Zəif təyin silahlara sahib bir qalaktikanın, bəzən, dolğun bir sarmal qalaktika deyilir; Diqqətə çarpan və yaxşı müəyyən edilmiş spiral qollara sahib olan böyük dizayn spiral qalaktikasının əksidir. Bir qalaktikanın fırlanma sürəti, bəzi spiral qalaktikaların qalın çıxıntılara malik olması, qalanlarının isə incə və sıx olduğu disk düzlüyü ilə korelasyona sahib olduğu düşünülməkdədir.
Spiral qalaktikalarda, spiral qollar, təxminən logaritmik spiral şəklindədir; bu da, nəzəri olaraq, ulduzların vahid dönən bir kütləsi içindəki bir pozuqluğun nəticəsində ortaya çıxa biləcəyini göstərən bir modeldir. Ulduzlar kimi, spiral qollar da mərkəz ətrafında dönər, ancaq sabit bucaq sürətlə bunu edər. Spiral qolların, yüksək sıxlıqlı maddə ya da "sıxlıq dalğaları" sahələri olduğu düşünülməkdədir. Ulduzlar bir qol ərzində hərəkət etdikcə, hər ulduz sisteminin uzanma sürəti, daha yüksək sıxlığın ağırlıq qüvvəsi tərəfindən dəyişdirilir. (Ulduzlar qolun digər tərəfində yol aldıqdan sonra sürət normala dönər.) Bu təsir, hərəkət edən avtomobillərlə dolu bir şose ərzində yavaşlamanın "dalğası" na bənzər. Qollar görülə bilər, çünki yüksək sıxlıq ulduz meydana gəlməsini asanlaşdırır və bu səbəblə bir çox parlaq və gənc ulduz daşıyırlar.
Qalaktikalarımız daxil olmaqla spiral qalaktikaların əksəriyyətinin, nüvənin hər iki yanına doğru uzanan, daha sonra spiral qol quruluşuna girən xətti, çubuq şəklində bir ulduz bantı vardır. Habl təsnifat səmasında, bunlar SB tərəfindən müəyyənləşdirilir və sonra spiral qolların şəklini göstərən kiçik hərf (a, b və ya c) (normal spiral qalaktikaların kategorizasyonu ilə eyni şəkildə) müəyyən edilir. Çubuqların nüvədən çölə yayılan bir sıxlıq dalğası ya da başqa bir qalaktikaya gəlget qarlılıqlı təsirindən ötəri ortaya çıxa biləcək müvəqqəti strukturlar olduğu düşünülməkdədir.
=== Elliptik qalaktikalar ===
Kainatdakı qalaktikaların üçdə bir hissəsi elliptik qalaktikalara aiddir. Onlar formalarına görə, parlaqlığı mərkəzinə tərəf artan dairə və oval şəklində görünürlər.
| |||