Rekultivasiya: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Kateqoriya:Meliorasiya əlavə olundu HotCat |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
'''Rekultivasiya''' ({{lang-lat|re-yenidən başlama, təzədən təkrar edilmə; cultivo-becərirəm}})- torpaqların məhsuldarlığını bərpa etmək, [[ətraf mühit]]<nowiki/>in şəraitini yaxşılaşdırmaq üçün kompleks tədbirlər. Torpağın pozulması [[Faydalı qazıntılar|faydalı qazıntı]] yataqlarından istifadə etdikdə (əsasən açıq üsulla), geoloji kəşfiyyat-axtarış işləri zamanı, [[tikinti]]<nowiki/>lər və s. işlər apardıqda baş verir. Bu zaman [[torpaq]] örtüyü pozulur və ya tamamilə dağıdılır, hidroloji rejim pozulur, texnogen relyef əmələgəlir və s. Rekultivasiya nəticəsində pozulmuş torpaq sahələrindən kənd təsərrüfatında və meşəsalma işində, müxtəlif məqsədli [[su]] hövzələri, rekreasiya zonaları yaratdıqda və tikintidə istifadə edilir.
Torpağın rekultivasiyası adətən iki mərhələdə aparılır:
* texniki (səthin planirovkası, onun münbit qatla örtülməsi və ya torpağın yaxşılaşdırılması, yolların salınması, [[Hidrotexnika|hidrotexniki]] və meliorativ qurğuların tikilməsi)
* bioloji (rekultivasiya aparılan sahədə aqrotexniki və fitomeliorasiya tədbirləri yerinə yetirərək, münbitliyi bərpa etmək, [[Torpaq əmələgəlmə prosesi|torpaqəmələgəlmə prosesi]]<nowiki/>ni sürətləndirmək, [[Flora (botanika)|flora]] və [[Fauna (zoologiya)|fauna]]<nowiki/>nın bərpasına şərait yaratmaq)
== Rekultivasiya üsulları ==
Rekultivasiya üsulları [[Torpaqların Rekultivasiyası|torpaqların rekultivasiyası]]<nowiki/>nda tətbiq olunan, daha doğrusu, pozulmuş və çirklənmiş torpaqların münbitliyinin bərpa olunmasına yönəldilən fəaliyyət və tədbirlər sistemidir. Bura töküntü süxurların yamaclarının bərkidilməsi, neftə bulanmış torpaqlarda texniki və bioloji rekultivasiya, münbit torpaq qatının qazılması, daşınması, bioloji preparatlarla neftli torpaqların qatışdırılması, [[kanal]]<nowiki/>ların, karxanaların doldurulması, aqrotexniki, fitomeliorativ, meliorativ və s. tədbirlərin həyata keçirilməsi kimi işlər daxildir.<ref>Qərib Məmmədov, Mahmud Xəlilov. Ensiklopedik ekoloji lüğət. Bakı-Elm-2008. </ref>
== Rekultivasiyanın istiqamətləri ==
Rekultivasiya istiqamətləri rekultivasiya olunmuş torpaqlardan xalq təsərrüfatında istifadə olunma istiqamətləridir. Bu torpaqlardan ən çox [[kənd]], [[meşə]], [[balıqçılıq]] təsərrüfatı, eləcə də sanitar-gigiyena və rekreasiya məqsədilə istifadə edilməsi nəzərdə tutulur.
== Torpağın rekultivasiyası ==
Torpağın rekultivasiyası [[insan]] fəaliyyəti nəticəsində ([[faydalı qazıntılar]]ın çıxarılması, su qurğularının yaradılması, meşələrin yox edilməsi, [[şəhər]]<nowiki/>lərin salınması və s.) yararsız hala düşmüş torpaqların məhsuldarlığının bərpa edilməsidir. Mədənlər açıq üsulla istismar edildikdə yeraltı üsula nisbətən daha çox sahə yararsız hala düşür. Bu səbəbdəb [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]]<nowiki/>nda [[əkin]] və [[otlaq]] sahələri xeyli azalmışdır ([[Gədəbəy rayonu|Gədəbəy]], [[Daşkəsən]], [[Abşeron rayonu|Abşeron]] və b. rayonlarda). Mədən tullantılarını rekultivasiya etmək üçün əvvəlcə sahə iri daşlardan (Abşeronda [[neft]] qalıqlarından) təmizlənir, tullantının üstü hamarlanır və müxtəlif qalınlıqda torpaqla örtülür. Turşuluğu çox olan tullantılar neytrallaşdırılır və çatışmayan [[qida]] elementləri əlavə edilir, yerli şəraitə uyğun [[Bitkilər|bitki]] növləri ([[Ağac (bitki)|ağac]], kol, ot) əkilir və s.
== Həmçinin bax ==
* [[Meliorasiya]]
* [[Təbiətin qorunması]]
* [[Torpaqların Rekultivasiyası]]
== Xarici keçid ==
* [http://www.ekol.az/index.php?action=page_view&page_id=30 Neftlə çirklənmiş torpaqların rekultivasiyası, bioremediasiyası]
* [http://kayzen.az/blog/biosfer/948/torpaq.html Torpaq]
== İstinadlar ==
| |||