Kometa: Redaktələr arasındakı fərq

'''Kometa''' ({{lang-grc|κομήτης|komḗtēs}}) — Kosmik fəzada təsadüf edilən müxtəlif ölçülü cisimlər olub, toz və qazdan ibarət "quyruğa" malikdirlər. Çox zaman [[Günəş]] ətrafında fırlanırlar.Kometlər Günəş sisteminin  kiçik cisimləridir. Onlar olduqca sıxılmış orbit boyunca hərəkət edirlər və Günəşə yaxınlaşdıqca formalarını kəskin dəyişirlər. Kometlər Günəşdən uzaq məsafədə olduqca dumanlı, zəif işıqlanan obyekt kimi görünürlər.  Günəşə yaxınlaşdıqca əks tərəfə yönəlmiş “quyruğu” yaranır. Komet yunanca “kometos” sözündən olub, “quyruqlu ulduz” deməkdir. Mürəkkəb kimyəvi tərkibə malik donmuş qazlardan, buzdan, toz və daha iri fraqmentlər şəklində olan, gecəriyən mineral maddələrdən ibarət olan bu özünəməxsus səma cisimlərini kosmik aysberqlər də adlandırırlar. Hər il təqribən 25-30 yeni komet kəşf olunur, 2-3 ildən bir isə Yerin və Günəşin yaxınlığından kifayət qədər iri quyruğa malik olan bir neçə parlaq komet keçir. Kometlər təkçə astronomları deyil, digər elm sahələrindən olan alimləri də, fizikləri, kimyaçıları, bioloqları, tarixçiləri və s. maraqlandırır. Bir çox alimlər  belə hesab edirlər ki, kometlər Günəş sisteminə daxil olan planetlərin ilkin qaz-toz buludundan formalaşmasından sonra qalan özünəməxsus “qalıqlardır”. Kometlərin səmada hərəkəti ilk dəfə ətraflı şəkildə Edmund Halley tərəfindən tədqiq olunmuşdur. Onun apardığı elmi tədqiqatlar nəticəsində məlum olmuşdur ki, kometlər fokusunda Günəş yerləşən elliptik, parabolik və hiperbolik orbitlər üzrə hərəkət edirlər. O, 24 parlaq kometin orbitini təyin edir və onların hətəkət orbitlərinin parabola olması fikrini irəli sürməklə ilk komet kataloqunu tərtib etmişdir. Halley 1531 və 1682-ci illərdə görünən kometlərin orbitlərini diqqətlə öyrəndikdən sonra tamamilə düzgün olaraq belə qərara gəlmişdir ki, bunlar eyni kometlərdir. Orbitləri çox oxşar olan bu kometlər Günəşin ətrafında 76 illik dövrlə, elliptik orbit boyunca hərəkət edən eyni bir kometin 1531 və 1682-ci illərdəki qayıdışlarının görüntüləri olmuşdur. Halley bu kometin növbəti qayıdışının 76 il sonra olduğunu əvvəlcədən hesablamışdır. Həqiqətən, 1758-ci ilin dekabr ayında həmin komet qayıdır – səmada müşahidə olunur. Ona görə də sonradan bu kometə Halleyin adı verilir və onun dövr periodunun qiyməti daha da dəqiqləşdirilir - 75.5 il. Bəşəriyyətin tarixi boyunca ən məhşur komet Neptun komet ailəsinə mənsub olan, ilk dəfə b.e.ə. 467-ci ildə qeydə alınan, 75.5 il dövrlük periodu olan və 32 dəfə müşahidə olunan Halley kometidir.Növbəti dəfə 2061-ci ildə müşahidə ediləcəkdir. Komet qruplarının və ailələrinin öyrənilməsi istiqamətində azərbaycan alimi [[Əyyub Quliyev (alim)|Əyyub Quliyev]] komleks tədqiqatlar aparmışdır. 

[[Şəkil:Cometorbit-ru.png|thumb|350px|Kometaların hərəkəti]]