Bəlğəmotu: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k tənzimləmə using AWB |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 28:
'''Dərman bəlqəmotu, gülxətmi''' ({{lang-la|Althaea}})<ref>[[Nurəddin Əliyev]]. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.</ref> - {{lataz|Malvaceae}} fəsiləsinə aid [[bitki]] cinsi.<ref>[[Elşad Qurbanov]]. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.</ref>
''Althaea officinalis'' L. - Алтей лекарственный – Medicinal marshmallow<ref name=":0">Mehdiyeva N.P. «Azərbaycanın dərman florasının biomüxtəlifliyi». Bakı, 2011</ref>
== Botaniki təsviri ==
Hündürlüyü 1-1.5 m olan çoxillik ot bitkisidir. Bir neçə gövdə əmələ gətirir. Bütün bitki bozumtul, sıx, xırda tükcüklərlə örtülmüş, yumşaq məxməridir. Yarpaqları saplaqlı, yumurtavari, azacıq barmaqvari-dilimli və diş-dişlidir. Orta ölçülü, çəhrayı çiçəkləri əsasən
yarpaqların kənarına sıxılır, gövdənin yuxarısında isə sıx sümbülvari çiçəkqrupu əmələ gətirir. Meyvəsi üzük formasında yığılmış xırda,
yumru meyvəciklərdən ibarətdir. Kökünün özünəməxsus zəif iyi, azacıq şirin-şirişli dadı vardır. İyul-sentyabr aylarında çiçəkləyir və meyvə verir.
== Mənşəyi və yayılması ==
Dərman bəlqəmotu boreal coğrafi tipinin palearktik sinfinin qərbi-palearktik qrupuna aiddir. Cənubi və Orta Avropa, Balkan və Kiçik Asiya, Şərgi Aralıq dənizi ölkələri, Şimalı Amerika, Rusiya, Orta Asiya və Qafqazda yayılmışdır. Azərbaycanda dərman bəlqəmotu Abşeronda, Samur-Dəvəçi, Kür-Araz və Lənkəran ovalıqlarında, Alazan-Əyriçay vadisində, Naxçıvanın və Kür düzənliyində yayılmışdır. Aranda və dağətəyində (dəniz səviyyəsindən 400 m qədər) bitir.<ref name=":0" />
== Ekoloji qrup və bitdiyi yerlər ==
Kseromezofitdir, sahilyanı və alaq bitkilik tiplərində rast gəlir. Əsasən çaylaqlarda, arx kənarlarında, kolluqlarda, nəmli yerlərdə və əkinlərdə tək-tək və kiçik qrup (3-8 fərd) şəklində bitir.<ref name=":0" />
== Kimyəvi tərkibi ==
Flavonoid, efir və piyli yağlar, C vitamini, karotin, aşı maddələri, eləcə də steroid və antosianlarla zəngindir.<ref name=":0" />
== Təsiri və tətbiqi ==
Farmakopeyaya daxil olan ofisinal dərman bitkisidir. Elmi, eksperimental və xalq təbabətində, eləcə də kliniki sınaqlarda, farmakologiya və baytarlıqda geniş tətbiq edilir. Əsasən
nəfəs yolları, bronxit və bronxial astma, ağciyər vərəmi, göz, mədəbağırsaq, sidik kisəsi, dəri xəstəlikləri, həmçinin şişlər, yanıqlar, çibanlar, ağız boşluğu və burunda iltihab prosesləri və allergiya zamanı istifadə olunur. Antifungal, bəlqəmqətirici, qusdurucu və iltihab proseslərinə qarşı təsirə malikdir.
== İstifadə olunan hissələri ==
Müalicə məqsədi ilə bitkinin yerüstü hissəsi, yarpaqları, çiçəkləri və kökü istifadə edilir.
== İstifadə formaları ==
Cövhər, dəmləmə, sirop və ekstraktlar.
== Digər faydalı xüsusiyyətləri və istifadəsi ==
Köklər Qafqazda və Qırğızıstanda tərəvəz kimi bişmiş halda istifadə olunur. Üyüdülmüş köklər çörək bişirdikdə una əlavə edilir. Dekorativ, boyaq, bal və çiçək tozu verən bitkidir.
==Növləri==
Sətir 40 ⟶ 72:
*{{bt-azlat||Althaea ludwigii}}
*{{bt-azlat||Althaea narbonensis}}
*{{bt-azlat||Althaea officinalis}}
== İstinadlar ==
| |||