Sümük: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 14:
İnsan skeletində formasına görə uzun (yastı və qarışıq) sümüklər, həmçinin pnevmatik və sesamoid formalı sümüklər də mövcuddurlar. Sümüklərin skeletdə yerləşməsi onun icra etdiyi funksiyadan asılıdır. Sümüklər ən az material həcmində yüksək gücə davamllıq göstərir.
 
[[Uzun sümüklər]], (ossa longa,) uzadılmış, diafiz adlanan boruşəkilli orta hissəyə malik kompakt maddələrdən təşkil olunur. Diafizin daxilində sümük iliyi üçün boşluq (cavitas medullaris) və daxilində sarı rəngli ilik yerləşir. Hə ruzun sümüyün sonunda qırmızı rəngli sümük iliyi dolun epifiz yerləşir. Diafiz və epifiz arasında metafiz yerləşir. Sümüyün inkişaf mərhələsində burada xirtmək yerləşir və inkişafın sonunda sümüyə çevrilir. Uzun boruşəkilli sümüklər əsasən əza skeletlərini təşkil edir. Epifizlərdəki çıxıntılar apofizm adlanır və əzələlərin birlşməsinə imkan verir.
 
[[Yastı sümüklər]], (ossa plana,) kobud maddənin nazik qatından ibarətdir. O xaricdən kompakt maddələrlər örtülür. Onlar mənşələrinə görə fərqlənirlər: kürə və taz sümüklər xirtməkdən, kəllənin üst hissəsini təşkil edən yastı sümük isə birləşdirici toxumalardan ibarətdir.
 
[[Qısa sümüklər]], (ossa brevia,) kobud maddələrdən təşkil olunur. Xarici səthi kompakt maddələrdən ibarət nazik qatla örtülür. Sümüyün daxilində ilik boşluğu yoxdur. Biləklərdəki və ayaqdakı qısa sümüklər biləyin və dabanın hərəkətliliyini artırmağa kömək edir.
 
[[Qarışıq sümüklər]], (ossa irregularia,) skeletin müxtəlif hissələrində (onurğa, kəllə) yerləşirlər. Onlar qısa və yastı sümüklərin elementlərini özündə əks etdirirlər. Bu onların mənşəyi isə balı olaraq formalaşıb.
 
[[Pnevmatik sümüklər]]insümüklərin içərisində hava daxil olması üçün seliklə əhatə olunmuş boşluq olur. Buraya hava dolmaqla onun çəkisini yüngülləşdirir, möhkəmliyini isə azaltmır.
 
[[Sesamoid sümüklər]] - əzələlərə daxil olmuş və onun gücünü artırmağa, həmçinin işləmə qabiliyyətini artırmağa xidmət edən sümüklərdir.
 
=== Sümük iliyi ===
Sümüyün daxilindəki boşluqda yumşaq, incə, hüceyrələrlə və qan [[damar]]ları ilə zəngin, sümük iliyi adlanan kütlə yerləşir. Onun üç növü fərqlənir: selikli (jelatinşəkilli), qırmızı və sarı və ya yağlı. Əsas formanı qırmızı sümük iliyi təşkil edir. Onun tərkibində damarlarla zəngin, incə birləşdirici toxuma nəzərə çarpır. Qırmızı sümük iliyinin tərkibindəki hüceyrələr leykositli və ya [[limfa]]lılimfalı [[hüceyrə]]lərəhüceyrələrə bənzəyirlər.
 
[[Kateqoriya:Orqanizm toxumaları]]