07:58, 28 sentyabr 2017 tarixindəki versiya redaktə Truffle-vanilla (müzakirə \| töhfələr) 1.383 redaktə Redaktənin izahı yoxdur Teq: Vizual redaktor ← Əvvəlki redaktə		08:10, 28 sentyabr 2017 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar Truffle-vanilla (müzakirə \| töhfələr) 1.383 redaktə Redaktənin izahı yoxdur Teq: Vizual redaktor Sonrakı redaktə →
Sətir 32: IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilməyə həssas olanlar” kateqoriyasına aiddir –VU D2. Azərbaycanın nadir növüdür.<ref>http://redbook.az/?options=project&id=Qafqaz%20xurmas%C4%B1</ref> <ref name=":0">Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabı. Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri, II nəşr, Bakı-2013</ref> ~~'''~~Statusu:~~'''~~ Azərbaycanın nadir, relikt növüdür. EN A1abd;B1b(i,iv).▼ == Biоlоji хüsusiyyətləri == Təbiətdə hündürlüyü 25 m və gövdəsinin diametri 150 sm olan, qışda yarpağını tökən ağacdır. Yarpaqları ellipsvarıdır. Gövdəsinin tünd rəngli və dərin çatlı qalın qabığı vardır. Cavan zоğları yaşılımtıl-qəhvəyi və ya tünd qırmızımtıl-qəhvəyi rəngində оlur. Yarpaqları zоğ üzərində sıralı yerləşmişdir. Yarpaqlarının kənarı tam və ya azca dişlidir. Yarpağın üstü tünd yaşıl оlub, tüksüzdür, alt tərəfi isə tünd yaşıl və azca tüklü оlur. Tüklər sоnradan tökülür. Çiçəkləri tək-tək yerləşir. İkievli bitkilərdir. Dişi çiçəklər tək, erkək çiçəklər isə yarpaq qоltuqlarında yerləşmişdir. Meyvəsi oktyabrda yetişir; əvvəlcə yaşıl, sonra narıncı, tam yetişdikdə isə, göyümtül qara rəngli. üzəri boz mum qatı ilə örtülü olur. Hər meyvədə 2-8 ədəd toxum var. Meyvəsi yetişdikdən sonra şirinləşir. Təbii yayılma ərazisində tоrpağı rütubətli dağ yamaclarında, çay kənarlarında, bulaqların yanında daha çох rast gəlinir. Təbii sıxlığının ciddi tükənməsinə baxmayaraq, bu növ geniş yayıldığına görə az təhlükə altında olan növ hesab edilir. Hündürlüyü 15-25 m, əlverişli şəraitdə isə 40 m, diametri 80 sm-ə qədər olan ağacdır. Yan kökləri torpağın dərinliyinə girmiş və kök sistemi saxələrə ayrılmışdır. Cavan budaqları hamardır, yaşılımtıldır; yaşlı gövdəsinin qabığı uzununa və köndələn yarıqlara dərin çatlayır, bayır tərəfdən açıqqəhvəyi və ya qəhvəyitəhər-boz rəngdədir, kənarları və çatları dəyirmidir. Tumurcuqları neştərşəkillidir.<ref name=":1">Eldar Şükürov.İsmayıllı rayonu meşə bitkilərinin bələdçi kitabı,Bakı 2016</ref> Yapaqları töküləndir, uzunluğu 5- 15 (20) sm,eni 3-6 (10) sm-dir, yumurtaşəkilli-uzunsov, uzunsov-ellipsvari və enli-neştərvaridir, qaidə hissəsində daralmış və ya dəyirmidir, təpə hissədə sivriləşmişdir,üst tərəfdən tünd-yaşıl,tutqun və yaxud şəffafdır, çılpaqdır, alt tərəfdən göyümtül-yaşıl rəngli, qısa tüklü və ya demək olar ki, çılpaqdır, qısa, qalın, tüklü, uzunluğu 1-1,5 sm olan saplaq üzərindədir. Qoltuq çiçəkləri 4-5 üzvlü olub, qısa saplaqlıdır. Tac qonurtəhər-qırmızı və ya çirkli-cəhrayı rəngdədir. Giləmeyvəsi şarşəkillidir, ətlidir və diametri 10-20-dir, yetişməmiş giləmeyvələri yaşıl rəngdə, daha sonra isə kəhrəbayaoxşar-sarı, tünd-qonur rəngdə olub, üzərində göy-mavitəhər təbəqəsi vardır. Toxumları 6 (1-10) ədəddir. Çiçəkləməsi may-iyun, meyvə verməsi oktyabr-noyabr aylarında baş verir. == Yayılması == Sətir 43 ⟶ 49: Sayı və tendensiyası: Populyasiya azalmağa meyillidir, mənfi təsirlərə həssasdır. == Yaşayış mühiti == '''Məhdudlaşdırıcı amillər''': Antropogen amillər (meşə torplarının əkin üçün istifadə edilməsi, ağacların qırılması və otarılma). ▼ Meşə əmələ gətirir və meşələrdə qarışıq halda rast gəlinir; bundan başqa yabanı halda da rast gəlinir.<ref name=":1" /> '''Mühafizə tədbirləri:''' Hirkan Milli Parkında və Zaqatala Dövlət Təbiət Qoruğunda mühafizə olunur. ▼ '''Ümumi yayılması:''' Gürcüstan, Оrta Asiya, Aralıq dənizisahili ölkə¬lərində, Iran, Hindistan, Çin və Yapоniyada yayılmışdır.▼ ▲~~'''~~Məhdudlaşdırıcı amillər~~''':~~ - Antropogen amillər (meşə torplarının əkin üçün istifadə edilməsi, ağacların qırılması və otarılma). ▲'''Statusu:''' Azərbaycanın nadir, relikt növüdür. EN A1abd;B1b(i,iv). == Ümumi və Azərbaycanda yayılması == '''Bitdiyi yer:''' Çay kənarlarında işıqlı rütubətli dağ yamaclarında yayılmışdır. Dəniz səviyyəsindən 400–800 m hündürlükləri arasında rast gəlinir.▼ ▲~~'''Ümumi yayılması:'''~~ Gürcüstan, Оrta Asiya, Aralıq dənizisahili ~~ölkə¬lərində~~ölkələrində, ~~Iran~~İran, Hindistan, Çin və Yapоniyada yayılmışdır. BQ şərq, BQ qərb, KQ şimal, Lənk.dağ., Alazan-Əyriçay (tez-tez), Lənk. oval., Kür-Araz oval. Ovalıqdan, orta dağ qurşağına qədər.<ref name=":1" /> '''Təbii ehtiyatı:''' Təbii halda Azərbaycanda arealı çox geniş deyildir▼ == Bitdiyi yer == ~~'''Çохalması:''' Generativ yolla çoxalır.~~ ▲~~'''Bitdiyi yer:'''~~ Çay kənarlarında işıqlı rütubətli dağ yamaclarında yayılmışdır. Dəniz səviyyəsindən 400–800 m hündürlükləri arasında rast gəlinir. == Təsərrüfat əhəmiyyəti == '''Təbii ehtiyatınnın dəyişilməsi səbəbləri:''' Başlıca оlaraq insan fəaliyyətidir.▼ Meyvələri yeyiləndir. Qiymətli balverən bitkidir. Dekorativ məqsədlə park və bağlarda əkilir. Oduncağı möhkəm olduğu üçün dülgər və xarrat məmulatlarının hazırlanmasında istifadə olunur.<ref name=":1" /> == Təbii ehtiyatı və çохalması == '''Becərilməsi:''' Azərbaycanda mədəni halda becərilir.▼ ▲~~'''Təbii ehtiyatı:'''~~ Təbii halda Azərbaycanda arealı çox geniş deyildir. Generativ yolla çoxalır. ▲~~'''~~== Təbii ehtiyatınnın dəyişilməsi səbəbləri~~:''' Başlıca~~ ~~оlaraq~~və ~~insan~~becərilməsi ~~fəaliyyətidir.~~== ~~'''Qəbul edilmiş qоruma tədbirləri:''' Azərbaycanın “Qırmızı kitabı”na salınmışdır.~~ ▲~~'''Becərilməsi:'''~~Başlıca оlaraq insan fəaliyyətidir. Azərbaycanda mədəni halda becərilir. == Qəbul edilmiş və zəruri qоruma tədbirləri == ~~'''Zəruri~~Azərbaycanın ~~qоruma~~“Qırmızı ~~tədbirləri:'''~~kitabı”na salınmışdır. Bitkinin təbii yayıldığı ərazilərdə ~~yasaq¬lıqların~~yasaqlıqların yaradılması zəruridir. == Mühafizə tədbirləri == '''Məlumat mənbələri:''' Деревья и кустарники СССР. т.5, 1960; Azər¬baycanın “Qırmızı Kitabı” 1989; Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl kitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları. 1996; Azərbaycan florasının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008; Azərbaycanın nadir və nəsli kəsilməkdə olan oduncaqlı bitkilərinin in situ və ex situ şəraitində bioekoloji xüsusiyyətlərinin reproduksiyasının, reproduksiyasının və repat¬riasiyasının elmi əsasları, b.e.d. alimlik dərəcəsi almaq üçün disser¬tasiya. Bakı. 2011. ▲~~'''Mühafizə tədbirləri:'''~~ Hirkan Milli Parkında və Zaqatala Dövlət Təbiət Qoruğunda mühafizə olunur. == Məlumat mənbələri ==

Adi xurma: Redaktələr arasındakı fərq