Torpaq: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 51:
Kənd təsərrüfatında əsas istehsal vasitəsi kimi torpaq aşağıdakı mühüm xüsusiyyətləri ilə səciyyələnir: torpaq əvəzedilməzdir; torpaq məhduddur, yəni onu böyütmək, çoxaltmaq, artırmaq olmaz; torpağın yerini dəyişmək olmaz; torpağa məxsus xüsusiyyət yalnız onun münbitliyidir. Bu xüsusiyyətlər torpaq resurslarına son dərəcə diqqətli yanaşmağı və daim torpaqların münbitliyinin artırılması qayğısına qalmağı tələb edir.
== Torpaqdan istifadə ==
=== Qısa tarixi məlumat ===
Şirvan və Muğan çöllərinin [[torpaq]]larını keçmişdə yerli əhali ənənəvi olaraq köçəri [[heyvan]]darlıq üçün istifadə edirdilər.Bu yerlərdə [[qış]] otlaqları mövcuddur, [[yay]]da isə sürü yuxarı, [[Dağ]]lıq Şirvanın ərazisinə qalxırdı.Sovet hakimiyyəti gəldikdən sonra, keçən əsrin 30-cu illərində,köçəri həyat tərzi ləğv olundu, bu yerlərdə kolxozlar yarandı.Məs. [[1930]]-cu illərdə [[Şirvan Milli Parkı]]nın indiki ərazisində "Bəşirrabad" kolxozunun [[pambıq]] tarlaları idi. Ərazi irriqasiya kanalları vasitəsi ilə suvarılırdı, onların izləri park ərazisində indi də qalır.Ancaq, intensiv suvarma nəticəsində torpağın şoranlaşması baş verdi, 60-cı illərdə torpaq öz məhsuldarlığını itirdi və bu yerlərdə pambıq və tərəvəz bitkiləri əkməkdən imtina olundu. Əkilən yerlər ancaq Yenikənd kəndinin ətrafında qaldı. Salyan rayonunun 16 000 ha ərazisini kolxozlar otlaq kimi istifadə edirdilər.[[1969]]-cu ildə bu otlaqlar Şirvan Qoruğu kimi qeyd alındı. <ref>R.M.Məmmədov Landşaft planlaşdırılması mahiyyəti və tətbiqi. "Elm və Bilik" -2016 Bakı səh.188</ref>
=== Kənd təsərrüfatının inkişafı ===
Tarixi olaraq [[Şirvan Milli Parkı]] regionu [[kənd]] təsərrüfatı regionudur.[[Salyan]] Və [[Neftçala]] rayonlarında kənd təsərrüfatında üstünlük [[taxıl]]çılığa və [[tərəvəz]]çiliyə verilir, bəzi yerlərdə meyvəçilik və heyvandarlıq inkişaf edir. Kiçik kənd təsərrüfatı müəssisələri vardır. Qeyd alınmış fermer təsərrüfatlarının sayının az olmasına baxmayaraq, insanlar kənd təsərrüfatı vasitəsi ilə yaşayırlar.Xəzər dənizinin səviyyəsi qalxdıqdan sonra, Neftçala rayonunun sahil zonası ərazilərinin xeyli hissəsi [[su]] altında qaldı, böyük ərazilər kənd təsərrüfatı dövriyyəsindən çıxdı. Qeyd etmək lazımdır ki, [[torpaq]] reformasiyasından (1996 il) sonra əkin yerlərinin sahəsi [[Azərbaycan]]da və o cümlədən Salyan və Neftçala rayonlarında, [[1999]]-ı ilə qədər azaldı.Hazırda əkilən yerlərin sahəsi sürətlə çoxalır və sovet dövründəkinə yaxınlaşır.
=== Demokrafik şərait ===
[[Şirvan Milli Parkı]] əsasən Salyan və Neftçala inzibati rayonlarının torpaqları ilə əhatə olunmuşdur.Bu rayonlarda müvafiq olaraq 116000 və 74000 əhali yaşayır.Müvafiq olaraq rayonların əhalisinin sıxlığı 64 və 51 nəfər/ km² təşkil edir. Hazırda Salyan rayonu əhalisinin 34%-i, Neftçala rayonu əhalisinin isə 44%-i şəhərlərdə yaşayır. <ref>R.Məmmədov Landşaft planlaşdırılması mahiyyəti və tətbiqi. "Elm və bilik"-2016 Bakı səh.191</ref>
=== Neft sənayesi ===
Şirvan Milli Parkının ərazisində Şirvan Qoruğunda və parkın ətraflarında Babəzən və Cənubi Kürsəngidə neft istehsal olunur.<ref>R.Məmmədov Landşaftşünaslıq planlaşdırması mahiyyəti və tətbiqi."Elm və bilik"-2016 Bakı səh.193</ref>
=== Kommunikasiyalar ===
Şirvan Milli Parkının qərb tərəfindən [[Bakı]]-Astara avtomobil yolu keçir, hazırda onun genişləndirilməsi gedir və bu beynəlxalq əhəmiyyətli Bakı-[[Tehran]] yoluna çevriləcəkdir.
ŞMP-nin ərazisindən arzu olunmayan yüksək gərginlik elektrik xətləri keçir.Burada əvvəlcədən çəkilmiş kanallar və kollektor mövcuddur.
Şirvan Milli Parkının, bizim şərti olaraq qəbul etdiyimiz ətrafı ilə birlikdə 764000 ha təşkil edir.Bu ərazidə 20 yaşayış məntəqəsi (kənd, qəsəbə və s.) yerləşib və 30000 yaxın əhal yaşayır və bu da Salyan və Neftçala rayonlarının cəmi əhalisinin 16%-dir.
== Kimyəvi tərkibi ==
| |||