Hədis: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 5:
== Tarixi ==
 
Müsəlmanlara görə [[İslam]] iki əsas sütunun – [[Qurani-Kərim]] və sünnənin əsasında duran sonuncu dindir. [[İslam]]ın əsaslandığı ikinci sütundan – sünnədən – hədislərin tarixi haqqında. Doğrudur, bir çox alimlərə görə, Sünnə hədisdən daha geniş mənaya malikdir. Ancaq bunların arasında fərqin olmadığını düşünənlər də az deyildir. Hədis dedikdə [[Məhəmməd peyğəmbər]] barəsində rəvayət edilən şey nəzərdə tutulur. Ümumiyyətlə, hədis [[Məhəmməd peyğəmbər]]in dediklərini, davranışlarını və ətrafında olanların hərəkətlərinə olan münasibətini ehtiva edən bir anlayışdır. Bunun üçün hədisləri çox vaxt [əl-əhədis əl-qavliyyə] – ( [[Məhəmməd peyğəmbər]]in dediyi, sözlə ifadə etdiyi hədislər), [əl-əhədis əl-filiyyə] – ([[Məhəmməd peyğəmbər]]in davranışını, etdiyi işləri, əməlləri, hərəkətlərini ifadə edən hədislər) və [əl-əhədis ət-təqririyyə] – [[Məhəmməd peyğəmbər]]in ətrafında olan insanların davranışlarına, hərəkətlərinə, dediklərinə olan təqriredici münasibətini bildirən hədislər) deyə üç qismə ayırırlar. Bəzən [[Məhəmməd peyğəmbər]]in fitri xüsusiyyətlərini, əxlaqı xarakterini də hədis məfhumuna daxil edirlər. Belə bir fikir var ki, deyilən söz mənasında ilk dəfə hədis sözünü [[Məhəmməd peyğəmbər]] özü işlətmişdir.<ref>Buxari, "Səhihi Buxari", "Elm" kitabı, 33; "Riqaq" kitabı, 51; "İtisam" kitabı, 9</ref> Sonralar, yəni səhabə və onlardan sonra gələn nəsillərin zamanında hədis məfhumu daha geniş məna kəsb etmiş, [[Məhəmməd peyğəmbər]]in dediklərini, davranışlarını və müxtəlif hadisə və əşyalara təqrir edicitəqriredici münasibətini əhatə etmişdir.
 
Bəzi alimlər hədis məfhumunun məna tutumunu daha da genişləndirərək səhabə və tabiinlərin dediklərini, şəxsi fitvalarını da buraya müncər etmişlər. Bu zaman mərfu, məvquf və məqtu hədis deyilən anlayışlar ortaya çıxmışdı. Belə ki mərfu hədislər [[Məhəmməd peyğəmbər]]in özünə, məvquf hədislər səhabələrə, məqtu hədislər isə tabiinlərə aid edilirdi. Sonralar bu üç anlayışı özündə birləşdirən "xəbər" kəlməsi işlənməyə başladığı zaman bir-çox alimlər mərfu və məvquf olan rəvayətləri hədis kimi adlandırmağı münasib hesab etmişlər. Daha sonralar isə (VIII əsrdən etibarən) hədis məfhumunu ifadə etmək üçün "elm" sözü işlədilməyə başlandı.