Krım: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 16:
|Commonsda kateqoriya = Crimea
}}
'''Krım, Krım yarımadası''' ({{lang-uk|''Крим''}}; [[Krımtatar dili|Krımtatarca]]: ''Qırım''; {{lang-ru|''Крым''}}) - [[Ukrayna|Ukraynan]]ın tərkibində yarımada. Yarımadada [[Krım Respublikası]] yerləşir. [[Yarımada]] [[Or bərzəxi]] vastəsi ilə [[materik]]ə birləşir.
== Tarixi ==
Tarix boyu Krım müxtəlif xalqlar tərəfindən idarə edilmişdir. [[Kimmerlər]] bu yarımadanı e.
E.ə. V əsrdə yunanlar burada ilk koloniyalarını saldılar. Sonralar burada [[ellinizm|ellini]] [[Bosporus]] dövləti əmələ gəldi. Dövlət [[Roma imperiyası]]nın tabeliyində idi. Sonralar [[qotlar]], [[hunlar]], [[bulqarlar]], [[xəzərlər]], [[Kiyev Rusu]]lular, [[Bizans]]lılar, [[qıpçaqlar]] və [[monqollar]] buranı bir-birinin ardınca işğal etmişdilər. Eramızın XIII əsrində [[Cenova]]lı və [[Venesiya]]lı tacirlər Krımda bir neçə sahilyanı ticarət şəhər və qəsəbələr salmışdılar.
[[1441]]-ci ildə Girəy nəslindən Hacı xan Krımda xanlıq qurdu. Lakin [[1475]]-də xan [[Mengli Girəy]]in [[İstanbul]]da girov saxlanmasından sonra xanlıq [[Osmanlı imperiyası]]ndan asıllığa düşdü. [[1783]]-də [[Rusiya]] Krımı istila edir və xanlığın mövcudluğuna son qoyur. Yüz minlərlə [[Krım tatarları|Krım tatarı]] yarımadanı tərk edib [[Türkiyə]]yə köçdü. Beləliklə, bu xalq Krımda etnik çoxluqdan etnik azlığa döndü.
İlk [[SSRİ|Sovet]] illərində Krım muxtariyyət əldə etdi. [[1941]]-ci ildə Krım [[faşizm|faşist]] hücumuna məruz qaldı və [[1944]]-də işğalçılardan azad edildi. Muxtariyyət statusuna baxmayaraq, 1944-cü ildə yarımadanın demək olar ki, bütün Krım tatarı, həmçinin yunan, bolqar, türk, erməni, italyan, azəri, çərkəz əhalisi hakimiyyət tərəfindən [[Orta Asiya]]ya sürgün edildi. [[1945]]-də Krımın muxtariyyəti ləğv olundu.
[[19 fevral]], [[1954]]-cü ildə [[Nikita Xruşşov]]un təşəbbüsü ilə 27 min kvadrat kilometr ərazisi olan [[Krım]] vilayəti [[Rusiya]]nın tərkibindən çıxarılaraq [[Ukrayna]]ya verilir. Xruşşovun Ukraynanın Rusiyaya birləşdirilməsinin ([[1654]]) 300 illiyi münasibətilə atdığı bu addım [[SSRİ]]-nin dağılmasından sonra Rusiya millətçilərinin kəskin etirazını doğurdu.
| |||