Avar xanlığı: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
→‎Hakimlərin siyahısı: Aşağı sırada xanların adları rusça göstərilmişdir, azərbaycanca vikipedidə bu yolverilməzdir, lütfən bunlara düzəliş edin yada qaldırın.
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 3:
== Tarixi ==
 
[[XII əsr]]in başlarında xristian Sərir krallığının yıxılmasının ardından [[Avarlar (qafqazdilli)|avarlar]] [[İslam|müsəlmanlaşmağa]] başlamışdır. Bölgə [[Sabutay bahadur]]un başçılığındakı [[monqollar]] tərəfindən işğal edilincə, [[1222]]-ci ildə bölgədə hərbi gerilimlərgərilimlər artmışdır. Ardından avarlar, [[Xarəzmşahlar dövləti|Xarəzmşahlar]] hökmdarı II Məhəmmədə monqollara qarçı aparılacaq savaşda dəstək sözü vermişsə də, avarların monqollarla savaşlarına dair bir bəlgə, bir sənəd yoxdur.
 
[[Qızıl Orda]]nın dağılmasının ardından Qazi-Kumuxda şamxallığın yükselişiyüksəlişi, Avar xanının hədəflərinin [[XV əsr|XV]] və [[XVI əsr]]lərdə azalacağının bir nişanəsidir. Bu illərdə xanlıq quruluş baxımından iradəsiz bir dəvlət halina gelmişdir. Ölkədəki camaatların xandan olduqca böyün bir muxtariyyət əldə etməsiylə xanlıq, bəzən güclü düşmənlərinə qarşı [[Çar]]ın himayəsini istemək məcburiyyətində qalmışdır.
 
[[1740]]-cı ilin yayında [[Avşarlar sülaləsi]] hökmdarı [[Nadir şah]], Qazi-Kumuxa gəlmişdir. [[Kumık]] şamaxalı Xaspulat xan, Qaytak usmisi Əhməd xan və Akuşa qazısına sədaqətlərindən dolayı iltifat ederək hədiyyələr vermişdir. [[Avqust]] [[1740]]-cı ildə də Avar torpaqlarına girmiş, 80 min nəfərlik ordusu Andidə Avarlar və Dağıstanlı müttəfiqler tərəfindən məğlubiyyətə uğradılmıştır.<ref name="Avar Hanlığı-2">M. Sadık Bilge, "Osmanlı devletidövləti ve Kafkasya" sf.121, Eren Yayıncılık (2005).</ref>
 
[[Ənvər Çingizoğlu]] yazır: "Avarıstan da Dağıstanın bir yörəsidir. Bu diyarda Məhəmməd Nutsal xan hökmranlıq edirdi. 1774-cü ildə onun ölümündən sonra oğlu Umma xan (Ömər xan) başçı oldu. Umma xan bacısı Bikə ağanı İbrahimxəlil xana verib, qohumlaşdı. İbrahimxəlil xan bu qohumluqdan dəfələrlə istifadə etmişdi. Tarixçi [[Rzaqulu bəy Vəzirov]] yazır: «Lazım olan zaman Dağıstan və ləzgi vilayətlərindən qoşun istəyirdi. İbrahim xan Ümmə xanın və başqa sərkərdələrin başçılığı ilə Qarabağa gələn qoşunu öz övladları və Qarabağ qoşunu ilə birlikdə lazım olan yerlərə göndərir, istədiyi adamı təbeh edir və öz itaəti altına çəkirdi».