|
== Böyük Qafqazın subalp çəmənlikləri ==
[[Alp dağları|Alp]] qurşağına nisbətən daha geniş əraziyə malik olub 1600-1800 m-dən 2400-2600 m yüksəkliklərə qədər olan yüksəkliklərdə yayılmışdır.
[[Subalp və alp çəmənlikləri|Subalp]] yarımqurşağının iqlimi[[Iqlim amilləri|iqlim]]<nowiki/>i alp yarımqurşağı ilə müqayisədə [[landşaft]] komplekslərinin inkişafı üçün əlverişlidir. Bu ilk növbədə bu yarımqurşağın nisbətən aşağı hipsometrik səviyyədə yerləşməsi ilə əlaqədardır. Burada illik cəm günəş radiasiyası 135-140 kkal/sm<sup>2</sup>, illik [[radiasiya balansı]] 25 kkal/sm<sup>2</sup> təşkil edir. Havanın[[Hava]]<nowiki/>nın ortaillik temperaturu müsbət 2-6<sup>0</sup>, orta yanvar-minus 6<sup>0</sup>, orta iyul temperaturu isə müsbət 15<sup>0</sup>C təşkil edir. Ortaillik yağıntıların[[Yağıntıların illik gedişi|yağınt]]ıların miqdarı 1300 mm olub, nəmləmə 300-240%-dir. Subalp yarımqurşağının 2600 m hündürlüklərində qar örtüyü yerdə 200 gün qalır.
Ərazinin makroyamaclarının ekspozisisyasından və hündürlüyündən asılı olaraq 5 və 10<sup>0</sup> artıq sutkalıq[[sutka]]<nowiki/>lıq temperatur cəmi müxtəlif dərəcədə paylanmışdır. 10<sup>0</sup>-dən artıq ortasutkalıq temperatur cəmi 1800-2600 m yüksəkliklərdə 1300-300<sup>0</sup> arasında dəyişir. 5<sup>0</sup>-dən artıq ortasutkalıq temperatur cəmi həmin yüksəkliklərdə 1900-900<sup>0</sup> arasında tərəddüd edir.
Alp qurşağına nisbətən [[Subalp və alp çəmənlikləri|subalp]] yarımqurşağında istilik ehtiyatının kifayət qədər olması qeyd olunan [[landşaft]] kompleksinin [[Bitkilər|bitki]] tərkibinin müxtəlifliyinə səbəb olmuşdur. İki bitki qurşağı-Yuxarı hissədə alp çəmənləri, aşağı hissədə isə meşə bitkiləri arasında yerləşən subalp[[Subalp və alp çəmənlikləri|subal]]<nowiki/>p qurşağı hər iki bitki formasiyalarının elementlərini özündə əks etdirir.
Subalp yarımqurşağında torpaq örtüyünün formalaşması və inkişafı məlum fizcoğrafi qnunquyğunluqlara tabe olaraq əsasən iqlimdən ərazinin yüksəklikdən, yamacların ekspozisiyasından və relyefinmorfologiyasından asılıdır. Yüksək dağlığın subalp yarımqurşağında torflu [[dağ]]-çəmən[[Çəmən-qəhvəyi torpaqlar (Azərbaycan)|çəmə]]<nowiki/>n, [[dağ]]-çəmən çimli, dağ-çəmən [[Qara torpaqlar|qaratorpaqlar]] inkişaf etmişdir. Bu qeyd olunan torpaq yarımtiplərindən başqa meşələrin [[Subalp və alp çəmənlikləri|subalp]] qurşağı ilə qovuşduğu yerlərdə dağ-çəmnçəmen-[[meşə]] torpaqları yayılmışdır.
Ərazinin dağ-çəmən torpaqları, xüsusilə Girdimançayını[[Girdimançay]]ını Pirsaatçayın[[Pirsaatçay]]ın yuxarı axarlarında və kəskin parçalanmış yamaclarda çay şəbəkəsinin sıxlığı, yamacların dikliyi, nizamsız otarma, gur yağışlar və digər amillərdən təsiri nəticəsində eroziya prosesləri inkişaf etmiş, torpaq qatı yuyulmuş, sürüşmələr, uçqunlar yaranmışdır.
[[Subalp və alp çəmənlikləri|Subalp]] çəmənliklərindən əsasən biçənək kimi istifadə olunur. Əlverişli termik rejim, nəmlənmə şəraiti ərazidə hündür, zəngin növ tərkibinə malik otların formalaşmasına səbəb olmuşdur. Bundan əlavə subalp çəmənliklərdə çoxlu sayda dərman bitkiləri[[bitkilər]]<nowiki/>i vardır. Yüksək [[dağ]] çəmənliklərinin su, torpaqqoruyucu və eroziyaya[[eroziya]]<nowiki/>ya qarşı mühafizə rolu vardır. <ref>Azərbaycan Respublikasının Coğrafiyası I cild. Bakı 2014.</ref>
== Böyük Qafqazın bəzi zirvələri ==
| 