Lobnor gölü: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 31:
}}
[[Şəkil:Basin of Lop Nur 90.25E, 40.10N, Desert of Lop, Kum Tagh and Astin Tagh.jpg|alt=Lobnor gölünün peyk şəkli|thumb|353x353px|Lobnor gölünün peykdən görüntüsü]]
'''Lobnor gölü''' ({{lang-ug|لوپنۇر}}, {{lang-zh|罗布泊}}) (Monqol dilindən "Lob Gölü" mənasını verən<ref>Barber, Elizabeth (2000). ''The Mummies of Urümchi''. W. W. Norton & Company. p. 125. <q>Two groups have laid claim to ''nor'', the second half of ''Lop Nor''. ''Nor'' is Mongol for "lake" and occurs as part of many lake names in Xinjiang and other parts of Central Asia, while ''nur'' is Uyghur for "bright" (as in the white of the salt flats). Mongol probably wins this one. But ''lop''is opaque in both languages and in Chinese too, a fact suggesting that the name goes back to a time before Turks, Mongols, or Chinese had entered the territory.</q></ref>) — [[Çin Xalq Respublikası|Çin Xalq Respublikasında]] [[Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu|Sintszyan Uyğur Muxtar Rayonunun]] cənub-şərq hissəsində [[Təklə-Məkan|Təklə-məkan]] və [[Qumdağ]] səhraları arasında yerləşən duzlu göl. 780 metr [[Dəniz səviyyəsi|dəniz səviyyəsindən]] yuxarıdadır.
 
Bir zamanlar [[Aral dənizi]] kimi iri bir göl olmuşdur. Sonradan insan fəaliyyəti nəticəsində sahəsi kiçilmiş, suyu daha da şorlaşmışdır.
 
== Tarixi ==
Tarim çayı və Şule çayının da daxil olduğu göl sistemi tarixi keçmişdə 10,000 km<sup>2</sup>-i keçən qədim buzlu Tarim gölünün qalığıdır. Hidroloji cəhətdən qapalı hövzədir. [[1928]]-ci ildə gölün sahəsi 3,100 km<sup>2</sup> olmuşdur. Ancaq, göl ona tökülən axına maneə törətmiş barajların tikintisi nəticəsində qurumuşdur və yalnız kiçik mövsümi göllər və [[Bataqlıq|bataqlıqlar]] yarana bilir. Qurumuş Lobnor gölü hövzəsi qalınlığı 30 sm-dən 1 m-ə qədər olan bir duz qatı ilə örtülmüşdür. Lobnor [[nüvə]] sınaq sahəsi olaraq istifadə edilmiş<ref>[http://www.nti.org/facilities/710/ "Lop Nor Nuclear Weapons Test Base"]. nti. Retrieved 2007-08-03.</ref> və [[1990]]-cı illərin ortalarından potaş kəşf edildikdən bu yana, eyni zamanda ərazidə geniş miqyaslı mədən əməliyyatı da aparılır.<ref>[http://earthobservatory.nasa.gov/IOTD/view.php?id=51039 "Lop Nur, Xinjiang, China"]. Earth Observatory. June 19, 2011.</ref>
 
== Araşdırma ==
1860-ci ildə Lobnor gölünü tapmaq məqsədi Sin[[Sun imperiyası|Sun imperiyasının]] qərb sərhədlərini alman coğrafiyaçısı [[Ferdinand fon Rixthofen]] keçir. O ancaq şoranlaşmış sahəni aşkarlaya bilir. Ondan sonra [[Nikolay Prjevalski|Nikolay Prejivalski]] [[Tarim çayı]] hövzəsini tətqiq edir. 1876-ci ildə Prejivalski [[İli çayı]] ilə gedərək Tyanşan[[Tyan-Şan|Tyan-Şan dağlarına]] və Tarim çayına keçir və nəhayət Lobnor gölünə çatır. Göldən cənubda isə [[Altın-Dağ]] silsiləsini aşkarlayır.
== Nüvə sınaqları ==
* [[1964]]-ci ildə Lobnor gölündə ilk nüvə sınağı çeçirilmişdir. Bu layihə «596» gizli adla həyata keçirilmişdir. Elə həmin ildən gölün dibi nüvə poliqoni kimi istifadə edilmişdir.
* [[1967]]-ci ildə Çin göldə ikinci nüvə sınağını həyata keçirmişdir. Sınaq səmada həyata keçirilmişdir.
* [[1996]]-cı ildə göldə 45-ci nüvə sınağı keçirilmişdir<ref>[http://www.nti.org/db/China/lopnur.htm Lobnor nüvə sınağı bazası]{{ref-en}}</ref>.
== Həmçinin bax ==
* [[Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu]]