'''Çan Kayşek''' ({{lang-en|Chiang Kai-shek}}, {{Lang-zh-ip|蔣介石|蒋介石|Jiǎng Jièshí|'''Szyan Szeşi'''}}; [[31 oktyabr]] [[1887]] Çjetszyan əyaləti, Fınxua şəhəri — [[5 aprel]] [[1975]], Taybey) — [[Çin]] hərbi və siyasi xadimi, [[1925-ci il]]dən [[Çin]]də [[xalq]] inqilabı nəticəsində devrilmiş ([[1949]]) [[Qomindan]] rejiminin başçısı, [[marşal]], [[generalissimus]].
Çan Kayşi [[31 oktyabr]] [[1887-ci il]]də Çjetszyan əyalətinin Fınxua şəhərində tacir ailəsində anadan olmuşdur. O, [[1903]]-[[1906-cı il]]lərdə Fınxuada yerləşən qəza məktəbində [[Avropa]] təhsili almışdır. [[1906-cı ildəil]]də o, ilk dəfə Yaponiyaya[[Yaponiya]]ya getmiş və burada o, [[Sun YarsenləYatsen]]lə və onun əhatəsində olan inqilabçılarla tanış olmuşdur. [[1907]]-[[1909-cu il]]lərdə Baodin və Sinbu hərbi məktəblərini bitirdikdən sonra kadet rütbəsində hərbi xidmətə başlamışdır. [[1915]]-[[1916-cı il]]lərdə Çan Kayşi [[Şanxay]]da [[Yuan Şikay]] hakimiyyətinə qarşı silahlı çıxışlarda fəal iştirak edərək [[Sun Yatsen]]in yaxın silahdaşına çevrilmişdir.<ref name="Taylor2009p25-26">{{Harvnb|Taylor|2009|pp=25–26}}</ref> [[1918-ci il]]də o, inqilabi qüvvələrin mərkəzi olan Quançjouda[[Quançjou]]da əməliyyat ordusunun rəisi, daha sonra [[Qomindan]] ikinci birləşməsinin komandanı, [[1923-cü il]]də baş qərargah rəisi, [[1924-cü il]]də Quançjouda[[Quançjou]]da açılmış Vampu hərbi məktəbinin rəisi təyin olunmuşdur. [[Sun Yatsen]]in vəfatından ([[1925]]) sonra Çan Kayşi birinci milli inqilabi ordunun komandanı seçilərək [[Homindan partiyası]]nın əsas fiquruna çevrilmiş, [[1926-cı il]]də [[Homindan partiyası]]nın Mərkəzi İcra Komitəsinin üzvü seçılmışdı. [[1926]]-[[1927-ci il]]lərdə Şimal yürüşü zamanı Milli İnqilab Ordusunun baş komandanı idi.
Çan Kayşi [[1927-ci il]] [[12 aprel]]də əksinqilabi çevriliş edərək ölkədə irticaçı diktator rejimi yaratmışdı. Həmin ilin avqust ayında siyasi intriqalar nəticəsində istefa verməsinə baxmayaraq, [[1928-ci il]]in yanvarında yenidən Milli İnqilab Ordusunun baş komandanı olmuş və Şimal yürüşünü uğurla başa çatdırmışdır. O, [[1928-ci il]] [[8 oktyabr]]da [[Çin]] Respublikası Milli Hökumətinin sədri seçilmişdi. [[1937-ci il]]də [[Yaponiya]]nın [[Çin]]ə hücumundan sonra Çin Kommunist Partiyası ilə birlikdə antiyapon milli cəbhəsini yaratmışdır. Həmin il Çan Kayşi Çin Respublikasının [[generalissimus]]u<ref>{{Harvnb|Taylor|2009|p=84}}</ref> olmuşdur. Çin Kommunist Partiyası ilə koalisiyalı hökumət yaratmaq haqqında uğursuz danışıqlardan sonra (1946-ci il, iyul) baş vermiş [[vətəndaş müharibəsindəmüharibəsi]]ndə Çan Kayşi Qomindanın[[Qomindan]]ın Çin Kommunist Partiyasına qarşı mübarizəsinin rəhbəri idi. [[1948-ci ilinil]]in mayında Çin Respublikasının prezidenti vəzifəsini icra etməyə başlamışdır.
[[1949-cu ildəil]]də Çinin[[Çin]]in materik hissəsində qomindançıların Çin Xalq Azadlıq Ordusuna məğlubiyyətindən sonra Çan Kayşi [[Tayvan]] adasına qaçaraq, orada hökumətin və Qomindanın[[Qomindan]]ın başçısı olmuşdur. Çan Kayşi Çin Respublikasının (Tayvandakı[[Tayvan]]dakı dövlətin rəsmi adı) prezidenti ([[1950-ci ildənil]]dən) və silahlı qüvvələrinin baş komandanı idi. [[1970-ci illərinil]]lərin əvvəllərinədək [[Amerika Birləşmiş Ştatları]] tərəfindən dəstəklənən Çan Kayşi rejiminin nümayəndələri [[BMT]]-də Çini[[Çin]]i təmsil edirdilər, lakin [[1971-ci il]] [[25 oktyabrdanoktyabr]]dan bu yeri [[Çin Xalq RespublikasınınRespublikası]]nın nümayəndəsi tutmuşdur. Çan Kayşinin ölümündən sonra onun oğlu Szyan Szinqo [[Tayvan]] hökumətinin yeni başçısı olmuşdur.
