Piridin

Piridin -bir azot atomundan ibarət altı həlqəli tsiklik quruluşa malik aromatik birləşmədir. Formulu - C₅H₅N

Alınması

Piridin hələ əlkimyaçılar dövründən məlumdur. 1851- ci ildə Şotland kimyaçısı Tomas Anderson tərəfindən alınmışdır. Piridin almaq üçün əsas xammal daşkömür qatranıdır. Sənayedə piridini 2:1 nisbətində asetilen və hidrogen sianiddən 2HC≡CH + HC≡N→C₅H₅N. və ya katalizator iştirakı ilə nitrildən sintez edirlər. Katalizatir olaraq kobalt birləşməsi götürülür:

Xassələri

Piridin maye şəklində olub kəskin iyə malikdir, rəngsizdir, suda və digər üzvi həlledicilərdə həll olur. Piridin zəif əsasdır, qüvvətli mineral turşularla duz əmələ gətirir. Həmçinin ikiqat duzlar və kompleks birləşmələr əmələ gətirir. Sıxlığı 0,9819q/cm3 Dinamik özlülük 0,94Pa•s Molyar kütlə 79,101q/mol Ərimə temperaturu -41,6oC Qaynama temperaturu -115,6oC

Piridin alifatik aminlərə nisbətən daha zəif əsasdır. Onun sulu məhlulu lakmusu göy rəngə boyayır. Piridin üçlü aminlərin xassələrini göstərir: N-oksidlər, N-alkilpiridin duzları əmələ gətirir. Eyni zamanda piridin aromatik xassələrə malikdir.

Tətbiqi

Boyaq madələri , dərman maddələri istehsalında, analitik kimyada, əksər üzvi və qeyri üzvi madələr üçün həlledici kimi istifadə edilir. Piridin toksik madədir, insanın əsəb sisteminə, dərisinə təsir edir.

Mənbə

• Пиридин — статья из Большой советской энциклопедии.
• Д. А. Хардин. Пиридин // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
• Berg. L., Harrison J.M., Montgomery C.W., Ind. Eng. Chem., 1945, v.37, 585.
• Waldron J.W., пат. США 2454019, ноябрь 16, 1948.
• Arndt F., Nachtwey P., Ber. deut. chem. Gesell., 1926, 59B, 448.