Kipr (ada): Redaktələr arasındakı fərq

Adanın bitki və heyvsnlarheyanlar aləmi zənginliyi fəxr edə bilməz. Buranın endemik canlısı kipr dağ qoyunudur. Adanın meşəlik ərazilərində tülkü və dovşanları görmək olur. Alçaq sahələrdə kərtənkələ, tısbağa və ilanlar vardır. Burada sahilə yaxın meşəli cəngəlliklərdə [[buqələmun]]ları görmək olur. Suda-quruda yaşayanlar kifayyət qədərdir. Xüsusi ilə ağac qurbağasını qeyd etmək olar.

Kiprə aid ilk sivilizasiya əlamətləri neolit dövrünə aiddir. Burada daş dövrünün əlamətlərini bu gündə qalır. Adanın yunanlar tərəfindən məskunlaşılması Troya müharibəsi illərinə qədırqədər davam etmişdir. Bu səbəbdən adada yunan dili və mədəniyəti yayılmışdı. Hətta burada iri şəhərlər salınmışdır ki, onların qalıqlarına bu gündə rast gəlmək olur. Əlverişli coğrafi mövqeydə yerləşməsi onu hədıfə çevirirdi. Assuryalılar, misirlilər və farslar adanı ələ keçirmişlər. B.e.ə 333-cü ildə adanı Makedoniyalı İskəndər ələ keçirmişdir.

Adada [[Ptolomey]]in tələvəsitələbəsi filosof Zemon doğulmuşdur. O Afinada stoisizm fəlsəfə məktəbinin əsasınləsasını qoymuşdur.

Kipr b.e.ə 58-ci ildən b.e 330-cu u ilinəilə qədər [[Roma imperiyası]]na məsub olmuşdur. Kiprdə ilk xristianlıq tez yaranmışdır. Bu səbəbdən onları Avropanın ilk xristuanlarıxristianları adlandırmaq olar. Romanın süqutundan sonra adanı Bizans imperiyası idarət etmişdir. Səlib yürüşlərində isə ada səlibçilər tərəfindən əlı keçirilmişdir. [[1489]]—[[1571]]-ci illər ərzində Venesiyanın osmanlı təziqindən qutaran iqtisadi və stateji əhəmiyyət daşıyan bölgəsi rolunu oynamışdır. 1570-ci ildə 60 000 Osmanlı ordusu adanı ələ keçirmişdir. [[1914]]-cü ilə qədər ada [[Osmanlı imperiyası]]nın tərkibində qalmışdır. Buradan qərb mədəniyyəti uzaqlaşdırılmış ancaq yunan provaslav kilsəsi müstəüillik qazanmışdı

[[1869]]-cu ildə [[Süveyş kanalı]] inşa efildikdənedildikdən sonra adanın əhəmiyyəti artmışdır. Berlik konfransında Britaniyanın Osmanlını dəstəkləməsi ilə əlaqədar ada Britaniyanın idarəsinə verilmişdir. [[1925]]-ci ildən ada Böyük Britaniyanın koloniyası elan edilir. [[1960]]-cı ildə dörd illik müharibənin nəticədinəticəsi olaraq ölkə müstəüilliyinəmüstəqilliyinə nail olmuşdur.

Kiprin daxili işlərinə hər zaman [[Yunanıstan]], [[Türkiyə]] və [[Böyük Britaniya]] müdaxilə edirdi. Bu isə [[1963]]-[[1964|64]] və [[1967]]-ci illər ərzində adada Kipr böhranı başlamışdır. [[1974]]-cü ildə isə adadaada da hakimiyyətə Qara polkovkiklər gəlir. Xuntanın hakimiyyətə gəlməsi Türkiyənin işə müdaxilə etməsi ilə nəticələnir.

[[1964]]-ci ildən adada BMT sülh məramləlarıməramlıları yerləşdirilmişdir. [[1987]]-ci ildə Kiprlə Avropa ittifaqı arasında gömrük anlaşması imzalanmışdır. [[1990]]-cı ildə Kipr hökuməti Avropa ittifaqına daxil olmaq məqsədi ilə ərizə verirlər [[1998]]-ci ildən isə iki tərəfli danımıqkardanışıqlar başlamışdır. [[1may]] [[2004]] referendumu ilə Kipr Avropa ittifaqının üzvü olmuşdur. Kipr hazırda burbir çox beynəlxaq təşkilatların üzvü olsada, Şimali Kiprə qarşı təcrid olunma siyasəti aparılır.