Validə sultan: Redaktələr arasındakı fərq

'''Validə sultan''' vəya '''Sədəf-i Dürr-i Xilafət '''([[Osmanlıca]]: والده سلطان) — [[taxt]]<nowiki/>a çıxan [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|Osmanlı padşahları]]<nowiki/>nın həyatda olan analarına verilən bu ünvan bəzi mənbələrdə ''"validə-i padşah"'', ''"validə-i səadətpənah"'', ''"məhdi-ülya-i səltənət"'' olaraq da qeyd olunur. [[Kösəm Sultan]] üçün ''"ümmül-möminin"'', [[Pərtəvniyal Sultan]] üçün ''"ümmül-cahan"'' ünvanları istifadə edilmiş, Dəftərdar Sarı Mehmed Paşa, ölümünün ardından [[Turhan Xədicə Sultan]]ı ''"dövlətin bir rükn-ü rəkini"'' olaraq adlandırmışdır. [[Osmanlı sülaləsi]]<nowiki/>nin [[hərəm]]<nowiki/>dəki ən yüksək təmsilçisi və [[Hərəm|hərəmxana sistemi]]<nowiki/>ndə ən yüksək rütbəli şəxs olan validə sultan icazə vermədən ona yaxınlaşmaq, yanında danışmaq vəya oturmaq olmazdı.

[[Şəkil:New Mosque Yeni Camii Istanbul.JPG|thumb|[[III Mehmed]]in anası [[Safiyə Sultan|Safiyə Validə Sultan]] tərəfindən tikilən [[Yeni Məscid]]]]Osmanlı tarixində oğlunun səltənətini görə bilən validə sultan sayı 23-dür. Bunlar [[I Orxan|Orxan Qazi]]<nowiki/>ni anası [[Malhun Xatun]], [[I Murad]]ın anası [[Nilüfər Xatun]], [[I Mehmed]]<nowiki/>in anası [[Dövlət Xatun]], [[II Mehmed]]<nowiki/>in anası [[Hüma Xatun]], [[II Bəyazid]]<nowiki/>in anası [[I Gülbahar Xatun|Gülbahar Xatun]], [[I Süleyman]]ın anası [[Ayşə Hafsa Sultan|Hafsa Sultan]], [[III Murad]]ın anası [[Nurbanu Sultan]], [[III Mehmed]]<nowiki/>in anası [[Safiyə Sultan]], [[I Əhməd]]<nowiki/>in anası [[Handan Sultan]], [[I Mustafa]]<nowiki/>nın anası [[Həlimə Sultan]], [[II Osman]]ın anası [[Mahfiruz Xədicə Sultan|Mahfiruz Sultan]], [[IV Murad]] və [[I İbrahim]]<nowiki/>in anası [[Kösəm Sultan]], [[IV Mehmed]]<nowiki/>in anası [[Turhan Xədicə Sultan]], [[II Süleyman]]ın anası [[Saliha Dilaşub Sultan]], [[II Mustafa]] və [[III Əhməd]]<nowiki/>in anası [[Əmətullah Rabiyə Gülnuş Sultan|Rabiyə Gülnuş Əmətullah Sultan]], [[I Mahmud]]<nowiki/>un anası [[Saliha Sebkati Sultan|Saliha Sultan]], [[III Osman]]ın anası [[Şahsüvar Sultan]], [[III Səlim]]<nowiki/>in anası [[Mihrişah Sultan]], [[IV Mustafa]]<nowiki/>nın anası [[Aişə Səniyəpərvər Sultan]], [[II Mahmud]]<nowiki/>un anası [[Nakşidil Sultan|Nəqşidil Sultan]], [[I Əbdülməcid]]<nowiki/>in anası [[Bəzmi-aləm Sultan|Bəzmialəm Sultan]], [[Əbdüləziz|I Əbdüləziz]]<nowiki/>in anası [[Pərtəvniyal Sultan]] və [[V Murad]]ın anası [[Şevkəfza Sultan]]<nowiki/>dır. [[II Əbdülhəmid]] isə kiçik yaşlarında anasını itirdiyi üçün onu böyüdən mənəvi anası [[Rahimə Piristü Validə Sultan|Piristü Sultan]]ı validə sultan elan etmişdir.

 

[[Padşah]]ın övladı dünyaya gələndə validə sultan hədiyyələr paylayardı. Doğuşdan öncə [[hərəm]]<nowiki/>də bütün işlər nizamlanır, uşaq və anası üçün zinət əşyaları, [[ipək]] parçalar, geyimlər hazırlanırdı. Bundan başqa validə sultanın ''beşik alayı'' adlanan və təxminən [[XVII əsr]]<nowiki/>dən etibarən tərtib olunan alayı da önəmlidir. [[Şahzadə (Osmanlı)|Şahzadə]]<nowiki/>nin dünyaya gəlməsini qeyd etmək üçün qiymətli daş-qaşla bəzədilən bir beşik [[Köhnə Saray (İstanbul)|Köhnə saray]]<nowiki/>a göndərilər, oradan alayla birlikdə şəhəri gəzərək [[Topqapı sarayı|Topqapı]]<nowiki/>ya gətirilərdi.

 

Validə sultan ünvanı ilk dəfə [[Sultan Süleyman Qanuni]]nin anası [[Ayşə Hafsa Sultan]]a verilmiş və bu səbəbdən oğlu üzərində çox böyük təsiri olmuşdur. Validə sultanlar dövlət işlərinə çox qarışmazdılar, ancaq Qadınlar səltənəti adlanan dönəmdə [[Xürrəm Sultan]], [[Nurbanu Sultan]], [[Safiyə Sultan]] və ən çox da [[Kösəm Sultan]] dövlət idarəsində söz sahibi olmuşdur. Kösəm Sultan oğlu [[IV Murad]] taxta çıxanda 11 yaşında olduğundan naibəlik ünvanı 10 il dövləti şəxsən özü idarə etmişdir. Ancaq [[IV Mehmed]]in anası [[Turhan Xədicə Sultan]]dan sonra validə sultanların dövlət məsələlərinə təsiri azalmış və yenidən xeyriyyəçilik işləri ilə məşğul olmağa başlamışdır.