07:07, 11 dekabr 2017 tarixindəki versiya redaktə Mr rqasimzade (müzakirə \| töhfələr) Avtopatrullar, Təcrübəli istifadəçilər 9.485 redaktə Redaktənin izahı yoxdur Teq: Vizual redaktor ← Əvvəlki redaktə		07:22, 11 dekabr 2017 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar Mr rqasimzade (müzakirə \| töhfələr) Avtopatrullar, Təcrübəli istifadəçilər 9.485 redaktə Redaktənin izahı yoxdur Teq: Vizual redaktor Sonrakı redaktə →
Sətir 19: == Dövlət idarəsinə müdaxilələri == Validə sultan ünvanı ilk dəfə [[Sultan Süleyman Qanuni]]nin anası [[Ayşə Hafsa Sultan]]a verilmiş və bu səbəbdən oğlu üzərində çox böyük təsiri olmuşdur. Validə sultanlar dövlət işlərinə çox qarışmazdılar, ancaq Qadınlar səltənəti adlanan dönəmdə [[Xürrəm Sultan]], [[Nurbanu Sultan]], [[Safiyə Sultan]] və ən çox da [[Kösəm Sultan]] dövlət idarəsində söz sahibi olmuşdur. Kösəm Sultan oğlu [[IV Murad]] taxta çıxanda 11 yaşında olduğundan naibəlik ünvanı 10 il dövləti şəxsən özü idarə etmişdir. Ancaq [[IV Mehmed]]in anası [[Turhan Xədicə Sultan]]dan sonra validə sultanların dövlət məsələlərinə təsiri azalmış və yenidən xeyriyyəçilik işləri ilə məşğul olmağa başlamışdır. === İlk illər === Osmanlı adətlərinə görə vəfat edən padşahın qadınları [[Köhnə Saray (İstanbul)\|köhnə saray]]<nowiki/>a köçürülməli, əgər şahzadəsi bir gün taxta çıxarsa, yenidən Topqapıya gətirilərək validə sultan elan edilməli idi. Osmanlı tarixində ən çox qadınla evlənən padşah [[I Əbdülməcid]] olmuşdur. Onun 11 xanım əfəndi, 8 iqbal və 3 gözdəsi olmaqla 22 arvadı olmuşdur. Osmanlı sultanı I Mustafa isə əqli cəhətdən zəif, hətta bəzi qaynaqlara görə dəli olması səbəbi ilə heç bir qadını özünə yaxın buraxmamışdır. Validə sultanların dövlət işlərinə müdaxilələri və siyasi nüfuz qazanmaları əsasən [[XVI əsr]]<nowiki/>in sonunda meydana gəlmiş, ancaq bu kimi fəaliyyətlər daha keçmiş illərdə də davam etmişdir. [[II Bəyazid]]<nowiki/>in anası [[I Gülbahar Xatun\|Gülbahar Xatun]] və [[Sultan Süleyman Qanuni\|Qanuni Sultan Süleyman]]ın anası [[Ayşə Hafsa Sultan\|Hafsa Sultan]]ın oğullarına yazdıqları siyasi məzmunlu məktubları günümüzədək gəlib çatmışdır. Validə sultanların dövlət idarəsinə birbaşa müdaxiləsi isə [[XVI əsr]]<nowiki/>in sonlarından [[XVII əsr]]<nowiki/>in ortalarına qədər davam etmişdir. Belə ki, [[III Murad]]ın [[1574]] tarixində [[taxt]]<nowiki/>a çıxmasıyla validə sultan olan [[Nurbanu Sultan]] oğlu üzərindəki nüfuzundan istifadə edərək dövlət işlərinə qarışmış, əslən [[Venesiya respublikası\|venesiyalı]] bir kölə olan [[Nurbanu Sultan]] daim [[Venesiya respublikası\|Venesiya]]<nowiki/>nın lehinə siyasət yürütmüşdür. Hətta [[Venesiya respublikası\|Venesiya]] senatının [[1583]]-cü ildə [[Nurbanu Sultan]]<nowiki/>a 2000 Venesiya qızılı dəyərindəki hədiyyə göndərməsi bu siyasətin nə dərəcədə önəmli olduğunu göstərir. Osmanlı dövlətinin son dönəmlərindəki validə sultanlardan [[Bəzmi-aləm Sultan]] və [[Pərtəvniyal Sultan]] İstanbuldakı bir çox saray, məscid, xəstəxana və məktəb inşa etdirmişdir. Osmanlı dövlətinin ən son validə sultanı [[II Əbdülhəmid]]in mənəvi anası [[Rahimə Piristü Validə Sultan\|Piristü Qadın Əfəndi]] olmuşdur. Öz anası vəfat etdiyindən padşah tərəfindən validə sultanlığa yüksəlmiş və 1904-cü ilə qədər bu vəzifədə qalmışdır. II Əbdülhəmiddən sonrakı padşahlar taxta çıxdıqda anaları vəfat etdiyindən 1904-cü il validə sultanlıq ünvanının ləğvi ili sayılır. === Safiyə Sultan === Safiyə Sultan da oğlu üzərindəki nüfuzu ilə dövlət idarəsində söz sahibi olmuşdur. İngilis elçisi Lello onun "oğlu böyük türkü" tamamilə əlində tutduğunu, xarici siyasətdə qaynanası Nurbanu Sultanın davamçısı olaraq hədiyyə almağı sevdiyini qeyd edir. [[Kateqoriya:Validə sultanlar\| ]]

Validə sultan: Redaktələr arasındakı fərq