Şifrləmə: Redaktələr arasındakı fərq

::''Bu məqalə şifrələməşifrləmə alqoritmləri haqqındadır. Əgər siz ümumi kriptoqrafiya haqqında məlumat əldə etmək istəyirsinizsə [[Kriptoqrafiya]] məqaləsinə baxın.''

[[Kriptoqrafiya]]da şifrələməşifrləmə deyərkən məlumatın şifrələnməsişifrlənməsi nəzərdə tutulur. ŞifrəliŞifrli məlumat yalnız açıq mətni oxuma haqqı olan istifadəçi tərəfindən deşifrədeşifr edilə bilər. ŞifrələməŞifrləmə sözsüzki məlumat təhlükəsizliyinə təmamilə zəmanət vermir, amma onun icazəsiz istifadəsini dəfələrlə məhdudlaşdırır. Bu mətni deşifrələyibdeşifrləyib oxumaq üçün açar sözünü və şifrələməşifrləmə [[alqoritm]]ini bilmək lazımdır. ŞifrələnəcəkŞifrlənəcək mətn açıq mətn adlanır, bu mətn şifrələməşifrləmə açarından istifadə etməklə şifrələməşifrləmə alqoritmi vasitəsilə şifrələnirşifrlənir. Alınan mətn şifrəlişifrli mətn adlanır.

==ŞifrələməninŞifrləmənin növləri==

=====Simmetrik açar şifrələməsişifrləməsi=====

Həmçinin gizli açar şifrələmisişifrləmisi kimi tanınır. Simmetrik açar şifrələməşifrləmə metodunda şifrələməşifrləmə və deşifrələmədeşifrləmə üçün istifadə olunan açar eyni olur. Buna görə də simmetrik şifrələnməşifrlənmə adlanır. Bu şifrələmədənşifrləmədən istifadə etmək üçün əvvəlcə istifadəçilər öz aralarında istifadə edəcəkləri açarı razılaşdırmalıdırlar ki, daha sonra bunu istifadə edə bilsinlər.

=====Assimmetrik açar şifrələnməsişifrlənməsi=====

Həmçinin açıq açar şifrələnməsişifrlənməsi kimi tanınır (public key encryption). Bu şifrələməşifrləmə metodunda açar açıqdır, yəni bilinir və hamı tərəfindən məlumatın şifrələnməsişifrlənməsi üçün istifadə edilə bilir. Amma şifrəlişifrli məlumatı yalnız buna icazəsi olan istifadəçilər deşifrələyədeşifrləyə bilir. Bu metod digərinə görə yenidir, amma hər ikisinin geniş istifadə sahələri vardır.

ŞifrələməŞifrləmə əvvəllər də, günümüzdə də hərbi və dövlət təhlükəsizliyi işlərində istifadə edilir. Hal-hazırda məlumatın icazəsiz istifadəçilər tərəfindən oxuna bilməməsi üçün geniş istifadə olunur. Məsələn: Bir çox şirkətlər önəmli məlumatlarını şifrələyirşifrləyir. Bu şirkətin şəbəkəsinə hücum olduğu hallarda məlumatın bir pillə daha yuxarı təhlükəsizliyini təmin edir. Şəxsi məqsədlər üçün də şifrələmədənşifrləmədən istifadə olunur. Bir çox linux əsaslı əməliyyat sistemləri istifadəçi direktoriyalarını şifrələməyişifrləməyi təklif edir.

Digər aktual sahə də aktiv olmayan məlumatların şifrələnməsidirşifrlənməsidir. Məsələn: arxiv fayllarının, köhnə istifadəçi məlumatlarının oğurlanması və oxunabilən halda olması bu sahədə də şifrələməninşifrləmənin tətbiqinə gətirib çıxarıb. Artıq şifrələməşifrləmə müəllif hüquqlarının qorunmasının bir yoluna çevrilib.

Məlumatın ötürülməsində şifrələməşifrləmə çox geniş tətbiq olunur. Bütün məlumat ötürmə kanallarının açıq olması, kənar istifadəçilərin buradan keçən məlumatları oxuya bilməsinə şərait yaradır, bu kanallara bluetooth texnologiyası, telefon şəbəkələri, simli və ya simsiz şəbəkələr, telsiz şəbəkələr və s. aiddir. Buna görə də rəqəmsal aləmdə də məlumatın təhlükəsiz ötürülməsi üçün şifrələməşifrləmə tətbiq edilir. Ümumilikdə deyə bilərik ki, şifrələməşifrləmə şəbəkə təhlükəsizliyinin ayrılmaz bir hissəsidir.