II Kir: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
gfxnghnghn |
k 158.181.46.35 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Eminn tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. Teq: Geri qaytarma |
||
Sətir 1:
[[Şəkil:Olympic Park Cyrus-2.png|300px|thumb|II Kir]]
▲</big></nowiki></nowiki>'''''''''''''', '''II Kir''' ({{lang-en|Cyrus the Great}}; [[farsca]]: کوروش بزرگ, ''Kuroş-e Buzurğ''), '''Midiyalı Kir''' ([[e.ə. 600]] – [[e.ə. 529]]) – qədim [[İran]] padşahı və [[Əhəmənilər İmperiyası]]nın əsasçısı. II Kirin başçılığı altında Əhəməni İmperiyası cənub-qərbi Asyanın tamamını fəth edərək, ərazisinə görə o zamanlara qədər dünyada görünməyən genişlikdə bir dövlətə çevrilmişdir<ref>{{cite book |last=Kuhrt |first=A |title=The Ancient Near East: C. 3000-330 BC |origyear=1995 |publisher=[[Routledge]] |isbn=0-4151-6762-0 |pages=pp. 647 |chapter=13 |chapterurl= |pote= }}</ref>.
[[Herodot]] göstərir ki, Midiya sarayında fars meylli qüvvələr gizli fəaliyyət göstərirdi. Bir qrup əyan başda [[Harpaq]] olmaqla II Kir ilə əlaqəyə girir və onun hakimiyyətə ələ keçirməsinə kömək edirdilər.<ref>Herodot, 1.127.1</ref> [[Farslar]] uzun müddətli müharibələrdə [[madaylar]]ın mövqeyinin zəifləməsindən istifadə edərək üsyan qaldıraraq özlərini müstəqil elan etmiş və nəticədə Midiya dövlətini parçalamışlar.<ref>Pierre Briant: „Od Kira do Aleksandra: Povijest Perzijskog Carstva" (From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire), preveo Peter Daniels, Indiana: Eisenbrauns, 2002., str. 28.</ref>
Sətir 12 ⟶ 6:
Fars qüvvələrinin başında [[Astiaq]]ın nəvəsi (qızı [[Mandana]]nın oğlu) II Kir dururdu. Astiaq qızı Mandananın doğulacaq uşağının gələcəkdə onun üçün təhlükə törədəcəyi ilə bağlı yuxu<ref>Herodotus correctly names Cyrus' parents, though he does not know that Cambyses was a king. cf. How, W. W., & Wells, J. (1991). A commentary on Herodotus with introduction and appendixes. Oxford [Oxfordshire]: Oxford University Press. i.107</ref> gördükdən sonra, [[Harpaq]]ı uşaq doğulan kimi onu öldürməsi üçün [[Anşan]]a göndərir. Harpaq isə əlini hökmdar nəslindən olan insanın qanına bulamaq istəmədiyi üçün uşağı (II Kir) Mitridat adlı bir çobana verir və o da uşağı öz övladı kimi böyüdür.<ref>James Ussher, Larry Pierce i Marion Pierce, str. 109.</ref>
Ön il keçdikdən sonra, Kirin sağ olmasını öyrənən Astiaq bundan qəzəblənərək Harpaqı cəzalandırır. O, onun yeganə oğlunu kəsdirərək, sarayda təşkil olunmuş ziyafətdə içində uşağın atası Harpaqın da olduğu saray adamlarına yedirdir. Harpaq ziyafət zamanı bunu öyrəndikdən sonra, heç bir reaksiya verməyərək sakitcə oğlunun qalıqlarını masalardan toplayaraq məclisdən çıxır və qalıqları dəfn edir. [[Astiaq]] daha sonra, [[maqlar]]la Kirin taleyini necə həll etmək haqqında məsləhətləşməyə başladı. Onlar, dağda yoldaşları ilə oyun oynayarkən tapılan uşağın kəhanəti gerçəkləşdirərək onun hakimiyyətini əlindən ala biləcəyini, ona görə də saraydan uzaqda saxlanması gərəkdiyini söylədilər. Onların məsləhəti ilə, Astiaq uşağı valideynləri [[I Kambiz]] və [[Mandana]]nın yanına, Anşana (xarablıqları [[Şiraz]] yaxınlığında yerləşən qədim şəhər) göndərdi.<ref>Walter Burkert, Homo Necans,
Kir e.ə. 559–cu ildə hakimiyyətdə öz atasnı əvəz edir və e.ə. 553 – cü ildə çoxdan [[Astiaq]]dan qisas almaq istəyən [[Harpaq]]ın məsləhəti ilə babaı Midiya hökmdar Astiaqa qarşı üsyan qaldırır.<ref>[http://books.google.com/books?id=ms30qA6nyMsC&printsec=frontcover&dq=political+history+of+the+achaemenid+empire&sig=ACfU3U2A01Dn5NNQWAQOht1I6iIi4KiHCg#PPA17,M1+ M. A. Dandamaev, ''A Political History of the Achaemenid Empire'', tr. W. J. Vogelsang, (1989)] p. 17-18</ref> Tərəflər arasında irili xırdalı bir neçə döyüş baş verir. [[Farslar]] və [[madaylar]] arasında gedən müharibənin üçüncü ilində, [[Pasarqad döyüşü]]ndə maday ordusu hökmdarın əmrlərinə tabe olmayaraq dağılır və beləliklə də [[madaylar|maday]] sülaləsi devrilir.<ref>Duncker, Max, The History of Antiquity, tr. Evelyn Abbott, p. 350. London, Richard Bentley * Son (1881) p. 350.1.1</ref> Midiya dövlətinin varlığına son qoyulur. Kir [[Astiaq]]ın hakimiyyətini əlindən alır və onu təhqir edir.<ref>Duncker, Max, ''The History of Antiquity'', tr. Evelyn Abbott, p. 351. London, Richard Bentley * Son (1881) p. 351.8</ref>
| |||