Məhəmməd Rza Pəhləvi: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
46.22.225.50 (müzakirə) tərəfindən edilmiş 4070538 dəyişikliyi geri qaytarıldı.
Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Sətir 27:
 
== Həyatı ==
Məhəmməd Rza Pəhləvi [[1919]]-cü il oktyabrın 26-da İranın[[İran]]ın paytaxtı [[Tehran]] şəhərində, görkəmli sərkərdə və [[Pəhləvilər]] sülaləsinin banisi, [[Rza xanınşah Pəhləvi|Rza xan]]ın ailəsində anadan olmuşdur. [[1925]]-ci ildə Rza xan özünü İranın şahı və Məhəmməd Rzanı şahzadə elan edir. [[1935]]-ci ildə İsveçrədəki Institut Le RoseyRoseyi (kollec) bitirdikdən sonra İrana qayıdır və burada, [[Tehran]] hərbi məktəbində, hərbi təhsil alır.
 
[[İkinci dünya müharibəsi]] zamanı İran öz "neytrallığını" elan etsə də, ölkədə çox güclü faşist kəşfiyyatı vardı. Bunu bilən [[SSRİ|Sovet höküməti]] və [[İngiltərə]] öz qoşunlarını İranın ərazisinə yeritdilər. [[SSRİ ordusu|SSRİ qoşunları]] [[Güney Azərbaycan]]a girdi. SSRİ İranın ərazisinə girməsini [[1922]]-ci ildə [[İran]][[SSRİ-]] arasında olan müqavilə ilə izah etdi (həmin müqaviləyə görə əgər bir dövlətin təhlükəsizliyinə qarşı şərait yaranarsa digəri onun ərazisinə qoşun yeridə bilər). Ölkədə yaranmış olan vəziyyət [[Rza şah Pəhləvi|Rza şah]] öz oğlu Məhəmməd Rza Pəhləvinin xeyrinə taxtdan əl çəkdirir və [[Cənubi Afrika]]ya sürgün olunur.
 
=== Mussadıq islahatı və birinci sürgün ===
 
=== [[Ağ inqilab]] ===
[[1963]]-cü ilin əvvəlində Məhəmməd Rza Pəhləvinin höküməti ümummilli islahatlar kursunu – Ağ İnqlab (انقلاب سفید Enghelāb-e Sefid) – elan edir. İslahatlar nəticəsində torpaq sahələri kasıb və kənd camaatına paylanılır. Meşələr milliləşdirilir. HökümətinHökumətin mülkiyyətində olan şirkətlər özəlləşdirilir. Qiymətlər tənzimlənilir. Ümummilli miqyasında yenidənqurma, abadlaşdırma və tikinti işlər aparılır. Həmçinin təhsil və mədəniyyət sahəsində də mühüm islahatlar başlanmışdı. İranlı tələbələr minlərlə tələbə Avropada və Amerikada təhsil almağa göndərilir. Qadınların hüquqlarına da böyük diqqət yetirilir. İslahatların aparılmasında [[Əmir-Abbas Hoveyda]] ([[1965]] – [[1977]]-ci illərdə İranın baş naziri) böyük rol oynayırdı.
 
"Ağ inqilabın" əsasını torpaq islahatı təşkil edirdi.
Sətir 45:
#kənd yerlərində savadsızlıqla mübarizə üçün "Maarif korpusunun" yaradılması.
Torpaq qanununa görə iri mülkədarlar ancaq, kənd təsərüfatı maşınlarının və muzdlu əməyin istifadəsi şərti ilə 500 hektara qədər torpaqolan torpaqları öz mülkiyətindəmülkiyətlərində saxlaya bilərdibilərdilər. Qalan torpaqlar torpaq fonduna daxil olurdu. Həmin bu fondlardan kəndlilərə torpaq payları verilirdi. Keçmiş mülkədaralamülkədarlara isə dövlətin zəmanəti ilə həmin torpaq müqabilində, bankdan onun dəyəri ödənilirdi.
500 hektardan az torpağı olan mülkədarlara:
#torpaqlarını köhnə qaydada 30 illik kəndlilərə icarəyə vermək, bununla belə icarə şərtləri 5 ildən bir yenidən baxılmalı idi.
Sətir 52:
 
Torpağın bölüşdürülməsi Marağa rayonundan və Azərbaycan ostanlarının başqa rayonlarından başladı.
Kənd təsərüfatında kapitalist sisteminin bərqərar olması müəyyən mənada mütərəqqi idi, çünki İranda buna qədər feodal münasibətlər hökm sürürdü. AmaAmma islahatın ancaq mülkədar və kapitalist zümrənin marağında keçirilməsi, geniş kəndli kütləsinə çox baha başa gəldi. Xüsusi ilə kənd icmasının düşünmədən dağıdılması kəndlilərin böyük şəhərlərə üz tutmasına səbəb oldu. Surətli urbanizasiya ölkədə kəndlə şəhər arasında əhalinin qeyri-bərabər bölüşdürülməsinə gətirdi. Öz kəndlərindən və deməli adət etdikləri patriarxal həyat tərzindən belə tezliklə ayrılan kəndlilər, belə surətli modernizasiyaya tab gətirə bilmədilər. Nəticədə müxalif ruhanilər xalqın bu narazılığından istifadə edib 1979 ildə Məhəmməd Rza Pəhləvini devirdilər.
 
=== Xarici siyasət ===