Azərbaycan əhalisi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 721:
== Qaçqın və məcburi köçkünlər ==
*'''Qaçqınlar''': [[Ermənistan azərbaycanlıları|Ermənistan SSR-dan qovulmuş Azərbaycan türkləri]] və Özbəkistan SSR-dan qovulmuş [[
:*Azərbaycan türklərinin Ermənistan SSR-dan deportasiyası, 1987-1991-ci illər:
::*1987-ci ilin noyabr ayında etnik [[azərbaycanlılar]]ın deportasiyasının başlanılmasınadək azərbaycanlı əhali 194 kənddə, az sayda İrəvan şəhərində və digər şəhər və qəsəbələrdə yaşayırdılar. 194 kənddən 171-i monoetnik azərbaycanlı kəndi, 14-ü əksəriyyəti azərbaycanlı olan və 9-unda isə azərbaycanlıların yarıdan az olduğu kəndlər olmuşdur. 185 azərbaycanlı kəndi Ermənistan SSR-nın 37 rayonundan 22-sində yerləşirdi.<ref>Bu sayt "Milli-Mədəni İnkişafa Dəstək İctimai Birliyi"nin dəstəyi ilə yaradılmış Kəlbəcər rayonu Ağdaban kəndinin saytı: [http://www.agdaban.org/incident.php Hadisələr]</ref><ref name="Историческая география Западного Азербайджана.">Монография. [http://ebooks.preslib.az/pdfbooks/rubooks/westazer.pdf Историческая география Западного Азербайджана.](Дополненное, переработанное издание на русском языке). - Баку, издательство «Азербайджан», 1998. - 560 стр. Составитель: С. Асадов, Научный редактор: Б. Будагов, академик. Примечание: Монография печатается согласно указу президента Азербайджанской республики Гейдара Алиева от 26 марта 1998 года "О геноциде азербайджанцев".</ref> Bu 22 rayondan 16-sında isə etnik azərbaycanlı əhali ya əksəriyyəti təşkil edir, ya da önəmli sayda kompakt şəkildə yaşayırdı.<ref name="Историческая география Западного Азербайджана." /> 1989-cu il siyahıyaalınması zamanı Ermənistan SSR-da 37 inzibati rayon, 27 şəhər və 31 şəhər tipli qəsəbə vardı. Bəzi qeyri-rəsmi hesablamalara əsasən 1988-ci ildə Ermənistanda 500 mindən artıq etnik azərbaycanlı yaşamışdır.<ref name="Армянская агрессия в разных направлениях">Qarabaq senedlerde | Karabakh in Documents | Карабах в документах: [http://karabakh-doc.azerall.info/ru/articls/artc128az-39.php Армянская агрессия в разных направлениях]</ref>
Sətir 739:
::*Bu səbəbdən 1989-cu il siyahıyaalınması aktuallığını itirmişdir.<ref name="1.Краткий исторический очерк о проведенных в Армении переписях населения" /> Bütün çatışmamazlıqları ilə birlikdə 1989-cu il siyahıyaalınması de-yuri əhalinin 84,860 nəfərinin azərbaycanlı olduğunu ortaya çıxarmışdır.<ref>Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия): Всесоюзная перепись населения 1989 года.: Национальный состав населения по республикам СССР: [http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_89.php?reg=13 Армянская ССР]---Источник: Рабочий архив Госкостата России.Таблица 9с. Распределение населения по национальности и родному языку.</ref> Ancaq siyahıyaalınmanın keçirildiyi tarixdə Ermənistanın rəsmi və faktiki etnik azərbaycanlı əhalisinin sayı arasında böyük fərq qeydə alınmışdı. Beləki siyahıyaalınma yekunları Ermənistan SSR-inin 3 milyon 287 min 700 nəfərlik de-fakto əhalisinin yalnız 7 min 900 nəfərinin etnik azərbaycanlı olduğunu ortaya çıxarmışdı.<ref>{{cite web|url=http://karabah.h18.ru/press/1990/may.html|title=Об итогах всесоюзной переписи населения 1989 года в Армянской ССР — '''Голос Армении (Коммунист) № 115 (17002) from 1990-05-24'''|publisher=|accessdate=9 iyul 2015}}
[http://web.archive.org/web/20150709153958/http://karabah.h18.ru/press/1990/may.html Arxivləşdirilib].</ref><ref>Ethnic Minorities, page 32. // [https://archive.org/details/armeniaazerbaija00curt Armenia, Azerbaijan, and Georgia: country studies]. 1995.{{oq|en|By 1989, however, almost all of the Azerbaijanis, who had numbered 161,000 in 1979, either had been expelled or had emigrated from Armenia (see fig. 6). The figure for the 1989 census included 77,000 Azerbaijanis who had returned to their native country but were still considered residents of Armenia.}}</ref>
::*1 fevral 1990-cı il tarixinə [[Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi|Azərbaycan Statistika Komitəsi]] Ermənistan SSR ərazisindən qovularaq Azərbaycan SSR ərazisinə keçmiş 186 mini etnik [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]], 18 mini etnik [[Kürdlər|kürd]] (müsəlman olanlar), 3 min 500 nəfəri isə [[Ruslar|rus]] (əsasən sektantlar və az sayda müsəlman əhali ilə qohumluq əlaqələri olanlar) olamqla cəmi 207 min 500 nəfər Ermənistan qaçqınını və sayı təxminən 48 min nəfər olan [[Özbəkistan]]dan qovulmuş [[
::*11 iyul 1991-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasının [[Zəngilan rayonu]] ilə sərhəddə yerləşən və [[Ermənistan]]da qalan son azərbaycanlı kəndi olan Meğri rayonunun Nüvədi kəndinə Ermənistan hüquq-mühafizə orqanlarının silahlı basqınları başladı, şiddətli basqınlara tab gətirməyən əhali avqustun 8-də kəndi tamamiylə tərk etdi və beləliklə Türklərin tarixi etnik Azərbaycanın şimal-qərbini əhatə edən hazırki [[Ermənistan]] torpaqlarından sonuncu deportasiyası yekunlaşdı.<ref>Nüvədi kəndinin saytı: [http://nyuvadi.com/about.html Nüvədinin tarixindən]</ref><ref>Effektiv Təşəbbüslər Mərkəzi: "Azərbaycançılıq-milli eyniyyətdən qlobal dünyaya pəncərə" tədqiqat və təbliğat platformu: [http://azerbaycanli.org/az/page643.html Qarabağ tarixinin salnaməsi (1991-ci il)]</ref>
:*[[
::1989-cu il Ümumsovet əhali siyahıyaalınmasına əsasən bütün SSRİ ərazisində 207,512<ref>Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия): Всесоюзная перепись населения 1989 года.: [http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_89.php?reg=0 СССР]---Источник: Рабочий архив Госкостата России.Таблица 9с. Распределение населения по национальности и родному языку.</ref> nəfər [[
<center>
Sətir 785:
|}
</center>
*''Qeyd: V.o.-Vətəndaşlığı olmayanlar./BMT-ın QüAK m.a.o.d.-Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığının mandatı altında olan digərləri./*188.427 nəfər etnik [[Ermənistan azərbaycanlıları]] və 33.216 nəfər [[
*[[Azərbaycan Respublikasının Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsi]]nin yayınladığı Azərbaycan Respublikası dövlətinin rəsmi məlumatalarına əsasən (1 yanvar 2012-ci il tarixinə):<ref name="Ermənistanda aparılan etnik təmizləmə və ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən Azərbaycanın 20 faiz ərazisinin işğalı nəticəsində yaranmış bir milyonadək qaçqın və məcburi köçkünlər haqqında məlumat (1988-2011 ci illər)">Azərbaycan Respublikasının Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsi: [http://www.refugees-idps-committee.gov.az/docs/kitab.pdf Ermənistanda aparılan etnik təmizləmə və ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən Azərbaycanın 20 faiz ərazisinin işğalı nəticəsində yaranmış bir milyonadək qaçqın və məcburi köçkünlər haqqında məlumat (1988-2011 ci illər)]</ref>
:*Məcburi köçkünlərin sayı: 599,417<ref name="Ermənistanda aparılan etnik təmizləmə və ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən Azərbaycanın 20 faiz ərazisinin işğalı nəticəsində yaranmış bir milyonadək qaçqın və məcburi köçkünlər haqqında məlumat (1988-2011 ci illər)" /> nəfər
| |||