Əhməd bəy Ağaoğlu: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Məsail Aliyev tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Sortilegus tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. Teq: Geri qaytarma |
k →Həyatı |
||
Sətir 30:
Əhməd bəy Ağaoğlu [[1869]]-cu ildə [[Azərbaycan]]ın [[Şuşa]] şəhərində dünyaya gəlib. Atası Mirzə Həsən varlı pambıqçı fermer, anası Tazə xanım Şuşanın Sarıcı Əli nəslindən [[Zeynalabdin bəy Rəfibəyov]]un bacısıdır.
[[1888]]-ci ildə [[Paris]]ə gedən Əhməd bəy burada məşhur fransız şərqşünasları [[Ernest Renan]] və professor Ceyms Darmestete ilə tanış olur. Əhməd bəy bu illərdə [[Sankt-Peterburq]] və Parisin məşhur [[Sarbonna Universiteti|Sorbonna
[[1894]]-cü ildə Qafqaza, fransız dilini tədris etmək məqsədilə qayıdan ədib tezliklə [[Bakı]]ya köçür. [[Fransa]]da təhsil aldığı dövrdə Avropa demokratik ideyalarından və fransız şərqşünas-alimlərinin əsərlərindən təsirlənən Əhməd bəy tezliklə Azərbaycan xalqının milli özünüdərketmə və [[türkçülük]] ideyalarının yayılması işinə başlayır.
== Fəaliyyəti ==
Əhməd bəy əsərlərində milli qurtuluşa gedən yolun cəmiyyətin mədəni və təhsili inkişafından keçdiyini bildirirdi. Qadın azadlığı ideyalarını yayan və bunu azadlıq mücadiləsinin əsas faktoru kimi göstərən Ağaoğlu Azərbaycan ziyalıları arasında qadına bərabər hüquqların verilməsinə çağıran ilk ziyalılardan idi. [[1901-ci il|1901-ci ildə]] çapdan çıxan "
Ağaoğlu Transqafqaziya seyminə keçirilən seçkilərdə müsəlman fraksiyasından üzv seçilir və bu müddətdəki fəaliyyəti ilə [[1905]]-ci ildə etnik erməni-müsəlman qarşıdurmalarının qarşısının alınmasında böyük rol oynamışdır. Bir qədər sonra onun millətçi fikirlərindən və sosial inqilabi düşüncələrindən təşvişə düşən erməni daşnaklarının təhdidlərinə cavab olaraq [[Difai (təşkilat)|"Difai"]] adlı özünümüdafiə təşkilatı yaradır.
Sətir 44:
[[Osmanlı imperiyası]]nda geniş vüs`ət almiş "Gənc Türk" inqilabi hərəkatından təşvişə düşmüş çar qüvvələri Ağaoğlunu təqib etməyə başlayırlar. Təqib və mümkün həbslər səbəbindən 1908-ci ilin sonlarında [[İstanbul]]a köçməli olur. Qardaş [[Türkiyə]]də gedən sosial-ictimai proseslərə biganə qalmayan Əhməd bəy tezliklə bu proseslərə aktiv şəkildə qatılır. Türk Ocağı türk milli hərəkatının aparıcı siması olan Ağaoğlu bu hərəkatın keçirilmiş kongresinə prezident seçilir.
[[1909-cu il|1909-cu ilin]] Oktyabrında [[İstanbul Universiteti|Istanbul Darülfünun]]unda müəllimliyə başlayır.
Bu dövrdə Əhməd bəyin türkçülük ideyaları onun fəaliyyətinin əsas istiqamətinə çevrilir.
[[1915]]-ci ildə Osmanlı [[Məclisi Məbusan|Məclisi Məbusanına]] (Millət Məclisi) Afyon nümayəndəsi olaraq daxil olan Əhməd bəy eyni zamanda [[İttihad və tərəqqi partiyası|İttihad və Tərəqqi]] təşkilatının "Mərkəzi Ümumisinin" üzvü olmuşdur.
[[1918]]-ci il Azərbaycanda ilk müstəqil, demokratik cümhuriyyətin qurulması xəbərini sonsuz sevinclə qarşılayan Əhməd bəy elə həmin il vətənə qayıdır və yenicə qurulmuş, Şərqin ilk müsəlman demokratik dövlətinin möhkəmlənməsi naminə geniş fəaliyyətə başlayır. Milli Məclisə üzv seçilən Əhməd bəy Ağaoğlu [[1919-cu il|1919-cu ildə]] [[Paris Sülh Konfransı|Paris Sülh Konfrasında]] Azərbaycan nümayəndə heyətinin tərkibində iştirak edir.
Azərbaycanda Şura hökuməti qurulduqdan sonra Əhməd bəy yenidən Türkiyəyə, bu dəfə [[Ankara]]ya köçməli olur. Türkiyədə jurnalist və siyasi fəaliyyətini davam etdirən Əhməd bəy mətbuat bürosunun direktoru, Türkiyənin "Hakimiyyəti-Milliyə" qəzetinin baş redaktoru və müasir Türkiyə Cümhuriyyətinin banisi [[Mustafa Kamal Atatürk]]ün yaxın məsləhətçisi kimi geniş fəaliyyət dairəsində calişmişdır.
Sətir 55:
Birinci dünya müharibəsinin axırında ingilislər tərəfindən [[Malta]]ya sürgün edilmişdir.
[[1923]]-cü ildə
Əhməd bəy Ağaoğlu [[1939]]-cu ildə [[Türkiyə]]də vəfat etmişdir.
[[Səməd Ağaoğlu]]nun, [[Sürəyya Ağaoğlu|Sürəyya Ağaoğlunun]] atasıdır.
== Əsərləri ==
| |||