Piranşəhr: Redaktələr arasındakı fərq

KeçmişBölgənin tarixi adı '''Xana / Xanevi''' olmuşolub, və əhalisini [[azərbaycanlılar]] təşkil etmişdir. Ancaq sonradan [[kürdlər]] şəhərə yerləşməyə başlamış, Pəhləvi sülaləsinin hakimiyyəti dövründə və daha sonra yeni yaranmış İran İslam Respublikasının mərkəzi hökumətinin xeyir-duası ilə türk əhalinin əksər hissəsi kürdlərin təzyiqi ilə silah gücünə zorla çıxarılmışdır. Hazırda isə burada əhalinin əksəriyyətini kürdlər, az bir hissəsini isə azərbaycanlılar təşkil edir.

Piranşəhr Qərbi Azərbaycan ostanının mərkəzi Urmiya şəhərinin 146 kilometr cənubunda yerləşir, qərbdən İraqla[[İraq]]<nowiki/>la, şimaldan [[Üşnü mahalı|Üşnü]], şərqdən Sulduz-Soyuqbulaq (Məhabad) və cənubdan [[Sərdəşt şəhristanı|Sərdəşt]] şəhristanları/mahalları ilə qonşudur.

Piranşəhr Lacan və Mərkəzi adında iki bölgə, Lacan Darsi, Şərqi Lahican, Qərbi Lahican, Piran (öncələr Xana olub), Qərbi Manqur və Lahican adında beş kənd rayonundan ibarətdir. Bu mahalın sahəsi 2259,486 kvadrat km olmaqla, Qərbi Azərbaycan əyalətinin ərazisinin 5,58 faizini təşkil edir.

Ən son rəsmi statistikaya görə, Xana şəhristanının əhalisi 115000 nəfərdir. Xana mahalı dəniz səviyyəsindən 1840 metr yüksəklikdə yerləşir. Mahal ərazisinin 64,75 faizi dağlıq, 12,32 faiz təpəlik və qalan 22,93 faizini isə ovalıqlar, çaybasar düzənliklərdən ibarətdir. Önəmli strateji mövqeyi, çeşidli hərbi baza və hissələrin mövcudluğu (Cəldian, Pəsvə, Piranşəhr) və Təmərçin vasitəsilə bu bölgənin İraqla əlaqəsi Xananın genişlənməsi və inkişafında rol oynayan əsas amillər hesab edilir.

''Bu mahal Qərbi Azərbaycan əyaləti və Kürdüstanın sərhəd bölgələrindəki başqa mahal, şəhərlər kimi etnik və məzhəb baxımından qarışıqdır.'' Burada [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkləri]] ilə [[kürdlər]] iç-içə yaşamaqdadırlar. Pəhləvilərin hakimiyyəti dövründə başlayan, 1979-cu il inqilabından sonra da davam etdirilən mərkəzi hökumətin siyasəti nəticəsində bir çox köçəri kürd tayfaları Xana şəhəri və Xana mahalının müxtəlif bölgələrində məskunlaşdırıldıqları üçün orada bu etnik qrupun sayı artıb.

Mahalda yaşayan kürdlər əsasən kürdcənin mokrianmokriyan ləhcəsinin qollarından sayılan süryani ləhcəsində danışırlar.

Xana bölgəsinin ən hündür dağları '''Qaradağ''' (farslaşdırılaraq, «Siyahkuh» adlanır) (3567 metr) və '''Qəndil dağ silsiləsindəsilsiləsi'''ndə yerləşən '''Hacı İbrahim''' (3776 metr) yüksəkliklərindədir'''yüksəklik'''lərindədir. Bunlardan başqa Dinabad, Təmərçin və Silvə kimi dağlarda [[Zaqros dağları|Zaqros dağ silsiləsininsilsiləsi]]<nowiki/>nin ardı kimi bölgə ilə İraq sərhədini təşkil edirlər. Xana mahalı və şəhərinin adı ilə bağlı söylənilən müxtəlif fikirlər arasında qaynaqlarda iki fikir daha çox qeyd edilir.

Bunlardan birincisi, ən qədimi bu şəhərin adının türk dilindən götürüldüyünə işarə edir. Hətta kürd qaynaqlarında belə Xananın türkcə '''"Xan"''', '''"Xan evi"''', '''"Ərbab-Xan-mülkədar"''' sözündən qaynaqlandığı bildirilir. ''Mahalın sonrakı, indiki adının, yəni Piranşəhərin buralarda məskunlaşdırılmış <u>"piran" kürd tayfasınıntayfası</u>nın adından götürüldüyü bildirilir.''

Qeyd etmək lazımdır ki, mahal və şəhərin adı ''1970-ci ildə dəyişdirilib''. Xanadakı meşə, çay, dərə, yaylaq və başqa bu kimi təbii yerlər buranın görməli, gəzməli yerlərinin çoxluğuna səbəb olub.