Marian çökəkliyi: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Marian çökəkliyi
Sətir 13:
| {{coord|11|21|N|142|12|E}})
|}
'''Marian çökəkliyi'''<ref name="soz6">{{cite web|title=Lüğətdə|url=http://soz6.com/nedir/15061/marian-cokekliyi}}</ref> - [[Sakit Okean|Sakit okeanın]] qərbində yerləşən (daha dəqiq [[Filippin dənizi]]ndə) okeanik dərinsulu çökəklik, dünyaya məlum olan çökəkliylərdənçökəkliklərdən ən dərinididərinidir<ref name="Yeni">{{cite web|title=Ən dərin çökəklik|url=http://yeni.az/index.php?newsid=66629}}</ref>. «Marian» adı yanında olan [[Marian adaları]]na görə adlanıb.
 
Marian çökəyinin ən dərin nöqtəsi "'''Challenger Uçurumu'''"-dur ({{lang-en|Challenger Deep}}). O, çökəkliyinin cənub-qərb hissəsində yerləşir (koordinatlar: {{coord|11|22.4|N|142|35.5|E}}). 2011 ilin ölçmələrinə görə onun dərinliyi dəniz səviyyəsindən 10 994 ± 40 m aşağı təşkil edir.
Sətir 26:
Tədqiqatçıların biri bunu belə başa salıb: «Bu yerdə okean yer qabığının geoloji quruluşu çox mürəkkəbdir... Bu silsilələr təxminən 180 milyon il əvvəl litosfer plitələrin daimi hərəkət prosesində formalaşmışdır. Sakit Okeanın plitəsinin uc hissəsi daha qoca və "ağır" olduğu üçün bir milyon il ərzində tədricən Filipin plitəsinin altına "sürünə-sürünə gəlir"... Bu proses zamanı qırış əmələ gəlir"<ref name="ria">{{cite web|title=Ученые обнаружили горы|url=http://ria.ru/discovery/20120208/560335759.html}}{{ref-ru}}</ref>
 
== GeoloqiyaGeologiya ==
[[Şəkil:Cross section of mariana trench.svg|thumbnail|right|Marian çökəkliyin yaranma sxeması]]
Marian çökəkliyi [[Marian adaları]] boyunca 1 500&nbsp;km uzanib. O, V formalı profili var: dik (7-9°) yamaclar, eni 15&nbsp;km olan yastı dib, hansıki hüdudlarla bir neçə qapalı depressiyalara bölünüb. Dibdə suyun təzyiqi 108,6 MPa çatır, hansıki Dünya okeanının səviyyəsində [[Atmosfer təzyiqi|normal atmosfer təzyiqindən]] 1072 dəfə daha çoxdu. Çökəklik iki tektonik plitələrinin birləşmə sərhədində, parçalanmalar üzrə hərəkət zonasında yerləşir, hansındaki Sakit okean litosfer plitəsi Filippin plitəsinin altına keçir.