Barbados: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 70:
[[Avropa]]lılar Barbodos adasına gələnə qədər, adada [[hind]] tayfalarından olan aravaklar və kariblər yaşayırdı. [[1518]]-ci ildə adada olmuş ispanlar adanı Barbados adlandırmışdılar. Barabdos ispan dilində saqqal mənasını verir. [[1605]]-ci ildə adaya gələn ingilislər [[1625]]-ci ilə qədər adada öz kaloniyalarını yaratmışdılar. [[1628]]-ci ildə isə Barbadosun müasir paytaxtı olan Brictun şəhərinin əsası qoyulmuşdur. Şəkər qamışı plantasiyalarının salınması sürətlə artırdı. Kənd təsərüffatı işlərində çalışmaq üçün afrikadan xeyli sayda qul adaya gətirilmişdir.
Tarixən Barbadosda müstəmləkə əlehinə üsyanlar olmuşdur. Lakin bu üsyanlar kor təbii təşkil edildiyindən heç biri uğur əldə edə bilməmişdir. [[1838]]-ci ildə Barbadosda quldarlıq ləğv edildi. XX əsrin 30-cu illərində Barbadosda milli azadlıq hərəkatı güclənmişdir. [[İkinci dünya müharibəsi]]ndən sonra Barbodos adasına siyasi müstəqilik verilməsi məsələsi müzakirə edilirdi. Barbadosda müstəqillik uğurunda mübarizə aparan bir neçə təşkilat yaranmışdır. [[Böyük Britaniya]] adaya müstəqillik verilməsində maraqlı deyildi. Əvəzində Barbados Ali Müxtariyyəti adlı [[Böyük Britaniya]] tabeliyində olan qurumun yaradılmasını təklif edirdi. Bu məqsədlə [[1958]]-ci ildə Barbados Vest Hind Federasiyasına daxil edildi. [[1961]]-ci ildə Barbados özünü idarə hüququ alır, [[1966]]-ci ilin noyabrın 30-u tarixində Barbadosun rəsmən müstəqil olduğu elan edildi. Bir aydan sonra Barbados müstəqil ölkə kimi [[BMT]]-yə qəbul edildi. 1967-ci ildən [[Amerika]] dövlətləri Təşkilatının (ADT), 1970-ci ildən Beynəlxalq Valyuta Fondunun (BVF), 1973-cü ildən Karib birliyi və Karib ümumi bazarın (KARİKOM), 1995-ci ildən isə Ümumdünya Ticarət Təşkilatı (ÜTT) və Karib Ölkələri Assosiasiyasının üzvüdür. <ref>Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası II hissə 26-cı səhifə.</ref> <ref name=":0" />
===Tarixi oçerk===
Sətir 78:
[[1846]]-cı ildə [[Britaniya]] hökuməti tərəfindən qəndə tətbiq olunan himayəçi rüsumların ləğvi nəticəsində yaranan maliyyə-iqtisadi böhran plantatorların da vəziyyətini çətinləşdirmişdi; onların müflisləşməsi işsizliyin artması və əhalinin yoxsullaşması ilə müşayiət olunurdu. Sosial gərginliyin artması [[1876]]-ci il üsyanına gətirib çıxardı, üsyançıların əsas məqsədlərindən biri Barbadosun qonşu adalarla müstəqil federasiyasının yaradılması idi. [[1930]]-cu illərdən Barbadosun milli istiqlaliyyəti uğrundakı mübarizədə fəhlə və həmkarlar ittifaqları hərəkatı mühüm rol oynayırdı. 1940-cı illərin əvvəllərində fəhlə liderlərindən biri V.Krouford ümumi seçki hüququ və milli azadlıq şüarlarını təbliğ edən Vest-Hind Milli [[Konqres]]i siyasi təşkilatını yaratdı. [[1938]]-ci ildə yaradılan Barbados leyborist partiyası (BLP) milli hərəkata başçılıq edirdi, onun rəhbəri Q.H.Adams isə tezliklə adada ən nüfuzlu siyasətçilərdən birinə çevrildi. Leyboristlər və onların müttəfiqləri [[1948]]-ci ildə daxili özünüidarəetmə elementlərinin, [[1950]]-ci ildə isə ümumi seçki hüququnun tətbiqinə nail oldular. [[1954]]-cü ildə B.Britaniya adada nazirlər kabinetinin yaradılmasına razılıq verdi və Barbadosun ilk baş naziri Q.H.Adams oldu. Onun fəaliyyəti Barbadosun siyasi modernləşdirilməsinə şərait yaratdı, lakin sosial-iqtisadi sahə ləng inkişaf edirdi. 1955 ildə BLP parçalandı və E.U.Barrounun rəhbərlik etdiyi siyasətçilər qrupu ondan ayrılaraq yeni partiyanı – Demokratik leyborist partiyasını (DLP) formalaşdırdı.
Barbados 1958-ci ildə B.Britaniya tərəfindən yaradılan və [[Karib dənizi]]ndəki Britaniya mülklərini birləşdirən Vest-Hind federasiyasının tərkibinə daxil oldu. [[1966]]-cı il noyabrın 30-da ölkənin müstəqilliyi elan olundu. Adada ingilis tipli ikipartiyalı sistem formalaşdı: 1961–76-ci illərdə ölkəyə E.U.Barrou (DLP), 1976–85-ci illərdə C.Adams (BLP) rəhbərlik etmiş, 1986–94 illərdə DLP hakimiyyətdə olmuş (1986–87 illərdə baş nazir Barrou, onun ölümündən 1994 ilədək L. Erskin Sandiford), 1994 ildə Ouen Artur (BLP) baş nazir seçilmişdi. 14 il ölkəni idarə edən BLP-ni [[2008]]-ci ildə keçirilən seçkilərdə qalib gələn DLP əvəz etdi. Ölkənin baş naziri D.Tompson oldu. [[2010]]-cu ildə onun ölümündən sonra müavini F.C.Stüart Barbadosun baş naziri vəzifəsini tutdu. 1968-ci ildə Barbados Azad Ticarətin Karib Assosiasiyasının (KARİFTA) yaradılmasında iştirak etdi. [[1973]]-cü ildə bu təşkilatın əsasında iştirakçı dövlətlər arasında gömrük maneəsini aradan qaldıran və digər ölkələrdən gətirilən mallara vahid rüsumlar tətbiq edən Karib birliyi və Karib ümumi bazarı (KARİKOM) yarandı. 1995-ci ildə Barbados azad ticarətin iri regional zonasının yaradılması məqsədi daşıyan Karib Ölkələri Assosiasiyasına qoşuldu. <ref name=":0" />
==Dövlət quruluşu==
Barbados Birliyə daxil olan unitar dövlətdir. [[1966]]-cı ilin noyabrın 22-də Konstitusiyası qəbul olunmuşdur. Parlament respublikasıdır; formal olaraq konstitusiyalı monarxiya saxlanılır. Barbadosun dövlət başçısı [[Böyük Britaniya]]nın [[kral]]ıdır, lakin onu general-qubernator təmsil edir. Qanunverici hakimiyyət Məclis palatasından (28 [[deputat]] ümumi birbaşa səs vermə yolu ilə 5 il müddətinə seçilir) və Senatdan (21 üzv general-qubernator tərəfindən təyin edilir) ibarət ikipalatalı parlamentə məxsusdur. 12 senator baş nazirin tövsiyəsi, 2 senator müxalifət liderinin məsləhəti, digərləri isə general-qubernatorun öz seçimi ilə təyin olunur. İcraedici hakimiyyəti baş nazir (adətən, Məclis palatasında çoxluq əldə etmiş partiyanın lideri) başda olmaqla hökumət həyata keçirir; baş naziri general-qubernator təyin edir. Baş nazirin formalaşdırdığı hökuməti general-qubernator təsdiqləyir.
Barbadosda ikipartiyalı sistem formalaşmışdır: Barbados leyborist partiyası və Demokratik leyborist partiyası.
== Demoqrafiya ==
| |||