Nəsirəddin Tusi: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Ad dəyişikliyi.Name changed Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 74:
Marağa rəsədxanası tətbiqi astronomiyanın inkişafında müstəsna rol oynayıb.
== Tusinin elm tarixində məqamı haqqında bir neçə söz ==
İntibah dövrünə kimi Avropada elmin inkişafındakı tənəzzül Yaxın Şərqin ərəb-müsəlman elmi irsinin araşdırılmasını ön plana çəkir. İslam xəlifəliyinin ilk dövründən başlayaraq Yunan, İran, Hind elmi-ədəbi irsinin çoxlu əsərləri ərəb dilinə tərcümə edilmiş, daha da inkişaf etdirilimişdir. Müəyyən mənada bu irs, adı çəkilən elmi məktəblərin ənənələrinin davamçısı, daşıyıcısı, bərpaçısı kimi çıxış edir. Mübaliğəyə yol vermədən söyləmək olar ki, ərəb dilli mənbələr qədim yunan elmi irsinin Avropa və dünyaya qaytarılmasında ilk mənbə rolunu oynamışdır. Ərəb-müsəlman elmi irsinə müxtəlif yanaşmalar mövcuddur: bu irsin qiymətini kiçildəndlər olsa da, ona layiq olduğu qiyməti verənlər daha çoxdur.
Holland riyaziyyatçısı D.Y.Stroyk özünün “Riyaziyyat tarixinin qısa oçerki” əsərində yazır: “Məhz bu yenidən bərpa və tərcümələr əsasında əksər yunan klassikləri bizim dövrümüzə kimi çatmışlar, əks halda onlar itirlimiş olardılar” ([5], səh. 92). Ancaq şərq alimləri sadəcə tərcüməçi və seyrçi qalmayıb, bu irsin inkişafında müstəsna rol oynamışlar. Onların əsərləri latın və avropa dillərinə tərcümə edilərək Avropa İntibahina böyük təsir göstərmişlər. Ptoloemeyin “əl-Məcəst” əsəri yalnız ərəb dilindəki formasında mövcud olmuş, Aristotelin məntiqi irsi İbn Rüşdün əsərləri əsasında yenidən Avropaya qayıtmışdır. XVI əsərdə N.Tusinin Evklidin “Əsasları”na etdiyi şərhlər kitabı latın dilinə tərcümə edilmişdir. D.Y.Stroyk adı çəkilən əsərdə yazır: “İntibah dövründə ət-Tusinin təsiri çox böyük olmuşdur. 1651 və 1663-cü illərdə Con Vallis ət-Tusinin Evklidin postulatı haqqında traktatından istifadə etmişdir” ([5], səh. 95). [2]-də qeyd edildiyi kimi, görkəmli alman alimi Q.Züter VIII-XVI əsr şərq alimlərini öyrənərək, bu dövrü üç mərhələyə bölür:
== Nəsirəddin Tusinin davamçıları ==
| |||