Frank krallığı: Redaktələr arasındakı fərq

İmperator [[Böyük Karl]]ın dövründə orduda xidmət edənlərə [[torpaq]] sahəsi ayrılırdı. Hərbi xidmət əvəzində verilən bu torpaq [[feodal|feod]] adlanır və irsən keçirdi. Feodun sahibinə [[feodal]] deyilirdi. Frank əyanları əvvəllər [[Böyük Karl]]ı müdafiə edirdilər. Çünki o, əyanlara yeni torpaqlar zəbt etməkdə və kəndliləri təhkimli halına salmaqda kömək edirdi<ref name="Kohn2006">{{cite book|first=George C. |last=Kohn|title=Dictionary of Wars|url={{google books |plainurl=y |id=OIzreCGlHxIC&|page=125}}|year=2006|publisher=Infobase Publishing |isbn=978-1-4381-2916-7 |pages=125}}</ref>. Lakin əyanlar icma üzvlərinin torpağını zəbt etdikdən sonra, artıq qüvvətli imperator hakimiyyətinə ehtiyac duymurdular. Hər bir iri [[feodal]] öz mülkündə təkbaşına hakim idi. Asılı kəndlilərin işinə nəzarət etmək və onları mükəlləfiyyətlər daşımağa məcbur etmək üçün [[feodal]]ların öz döyüşçü dəstəsi, məhkəməsi, öz təsərrüfat nəzarətçiləri var idi. Natural təsərrüfat şəraitində nəinki ölkənin ayrı-ayrı vilayətləri arasında, hətta ayrı-ayrı [[feodal]] mülkləri arasında da möhkəm əlaqələr yox idi{{sfn|McKitterick|2008|p=72}}<ref>Paul Halsall, [http://www.fordham.edu/halsall/source/einhard-wars1.asp Einhard: The Wars of Charlemagne, c. 770–814], Internet Medieval Sourcebook, Fordham University, 1998</ref>{{sfn|Einhard|1999|loc=6. Lombard War}}.

 

[[843]]-cü ildə [[Böyük Karl]]ın üç nəvəsi Verden şəhərində Frank imperiyasını bölmək haqqında Verden müqaviləsi bağladılar. Bu bölüşdürmə nəticəsində sonralar imperiyanın ərazisində üç krallıq: [[Fransa]], [[Almaniya]] və [[İtaliya]] yarandı. Bu krallıqların hər biri [[feodal]] mülklərinə, iri [[feodal]] mülkləri isə saysız-hesabsız xırda [[feodal]]lıqlara parçalandı. Hər bir [[feodal]] müstəqil idi<ref name="Kohn2006">{{cite book|first=George C. |last=Kohn|title=Dictionary of Wars|url={{google books |plainurl=y |id=OIzreCGlHxIC&|page=125}}|year=2006|publisher=Infobase Publishing|isbn=978-1-4381-2916-7|pages=125–}}</ref>. Belə [[feodal]] əhalidən vergi toplayır, öz təbəələrini mühakimə edirdi. Beləliklə, [[Qərbi Avropa]]da [[IX əsr]] — [[XI əsr]]ləri əhatə edən [[feodal]] dağınıqlıq dövrü başlandı. Hər bir iri [[feodal]] ona xidmət edən xırda və orta [[feodal]]lara [[torpaq]] verirdi. Bununla onu öz vassalına çevirir, yəni asılılığına salırdı. [[Hersoq]] və [[qraf]]lar [[kral]]ın vassalı idilər. Baronlar [[hersoq]] və [[qraf]]ların, cəngavərlər isə baronun vassalı sayılırdı. Bu sistem feodal nərdivanı adlanırdı. [[Kral]]lar feodal nərdivanından təbəələri itaətdə saxlamaq üçün istifadə edirdilər<ref>Paul Halsall, [http://www.fordham.edu/halsall/source/einhard-wars1.asp Einhard: The Wars of Charlemagne, c. 770–814], Internet Medieval Sourcebook, Fordham University, 1998</ref>{{sfn|Einhard|1999|loc=6. Lombard War}}. Fransa krallığı [[Karolinqlər sülaləsi]]nin dövründə iri [[feodal]] mülklərinə bölünmüşdü. [[Ölkə]]də [[X əsr]]—[[XI əsr]]lərdə [[feodal]] münasibətlərinin formalaşması başa çatdı.