Ətraf mühit: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1:
{{vikiləşdirmək}}
[[Şəkil:Caspi ira.JPG|thumb|300 px|Xəzər dənizi]]
'''Ətraf mühit''' - [[insan]]ları əhatə edən, onlarla qarşılıqlı əlaqədə olan [[günəş]] şüaları, [[su]], [[torpaq]], [[hava]] və canlılar, [[antropogen]] maddələr, əşyalar və qurğular nəzərdə tutulur. İnsan özü də ətraf mühitin ayrılmaz və çox güclü təsirə malik olan hissəsidir.
Alimlər ətraf mühiti təbii mühit və süni mühit olaraq iki hissəyə ayırmışlar. İnsanların həmişə asılı olduqlari mühit təbiidir. Süni mühit isə cəmiyyətin inkişafı ilə əlaqədər insanların fəaliyyəti nəticəsində yaradılmışdır.
Müasir elmin koməyi ilə yaradılmış yeni çoxsaylı [[Bitkilər|bitki]] və [[Heyvanlar|heyvan]] növləri, süni dəryalar, [[Göl|göllər]], [[qoruqlar]] və s. süni mühitin obyekləridir.
Artıq XX əsrin ortalarında ekoloji böhran özünü bildirməyə başladı. Bu dövrü, ətraf mühitin nəzarətsiz istismarının get-gedə artması dövrü kimi qiymətləndirmək olar.
Sətir 12:
==== İntral (daxili) mühit ====
Digər orqanizmlərin daxilində yaşayan endo [[Parazitizm|parazitlərin]] mühiti<ref>Məmmədov Q.Ş. Xəlilov M.Y. Ensiklopedik ekoloji lüğıt Bakı 2008
</ref>
==== Ekzal mühit ====
Digər orqanizmlərin bədəninin xaricində yerləşən örtüklə ([[tük]], lələk, [[yun]] və s.) təmasda olduqda yaranan mühit;
==== Biosenotik mühit ====
[[Biosenoz|Biosenozun]] bütün biotalarında yaranan mühit; xarici mühit-biosenozlann xaricində yerləşən mühit.
==== Aqressiv mühit ====
Təmasda olduğu [[Element|elementə]] dağıdıcı təsir göstərən mühit;
==== Dispers mühit ====
Sətir 28:
==== Turş mühit ====
[[Hidrogen]] göstəricisi (pH) 7-dən aşağı olan mühit;
==== Susuz mühit ====
Tərkibində su olmayan və ya həlledici komponent kimi [[su]] olan mühit;
==== Neytral mühit ====
Sətir 37:
==== Qida mühiti ====
[[Mikroorqanizmlər]] yetişdirilən [[maye]] və ya bərk qarışıq;
==== Təbii mühit ====
Sətir 52:
Ətraf mühitə xas olan neqativ təsirlər dünya durduqca mövcuddur. Biosferdə təbii neqativ təsirlərin mənbəyi iqlimin dəyişməsi, [[tufan]]lar, [[zəlzələ]]lər və s.-dir. Həyat uğrunda mübarizə insanı bu təsirlərdən qorunma vasitələrini axtarıb-tapmağa və təkmilləşdirməyə daim vadar edirdi. Əsrlər ötdükcə yaşayış məskəni kimi evlərin yaradılması, oddan və digər müdafiə vasitələrdən geniş istifadə olunması, qida hazırlanmasında üsul və vasitələrin təkmilləşdirilməsi insanı təbii neqativ təsirlərdən qorumaqla yanaşı ətraf mühitə də təsir edirdi. Əsrlər boyunca insanın yaşam mühiti dəyişir, dəyişməyən neqativ təsirlərin növü və səviyyələri idi. XX əsrdə [[Yer]] üzündə [[biosfer]]in yüksək çirklənməsi zonaları yarandı, bu isə, öz növbəsində qismən və hətta tam regional tənəzzülə səbəb oldu. Bu kimi dəyişikliklərə:
* Yer əhalisi sayının yüksək artım sürəti (demoqrafik partlayış) və onun urbanizasiyası;
* istehlak artımı və [[enerji]] mənbələrinin təmərküzləşməsi;
* [[sənaye]] və [[kənd təsərrüfatı]] istehsalının intensiv inkişafı;
* [[nəqliyyat]] vasitələrindən kütləvi istifadə;
* hərbi məqsədlərə və digər proseslərə xərclərin artımı səbəb oldu.<ref>[http://www.fhn.gov.az/newspaper/?type=view_news&news_id=450 Təhlükəsiz həyat fəaliyyəti elmi əsaslar üzərində qurulmalıdır]</ref>
== Ətraf mühit şəraitinin indikatoru, indikator orqanizm ==
Ətraf mühit keyfiyyətini səciyyələndirən [[orqanizm]] və ya orqanizm qrupu.
== Ətraf mühit üzrə BMT-nin proqram; - UNEP (United Nation Environment Proqram) ==
BMT-nin ətraf mühit üzrə (1972) Stokholm Konfransının təşəbbüsü və BMT Baş Assambleyasının qərarına (1973) əsasən başlanan Dövlətlərarası Proqram, müasir ekoloji böhranın daha gərgin problemlərinə həsr olunmuşdur: planetin səhralaşması, torpağın deqradasiyası, [[Yer
== İstinadlar ==
| |||