İtaliya krallığı: Redaktələr arasındakı fərq

'''İtaliya krallığı''' ({{lang-it|Regno d'Italia}}) — 1861-ci ildə İtalyanın birləşməsinin nəticəsi və 1946-ci ildə [[İtaliya Respublikası]]nın elanına qədər davam etmiş bir krallıqdır. 1943 və 1945-ci illər arasında [[Benito Mussolini]] tərəfindən [[İtaliya Sosial Respublikası]] qurulmuş, lakin bu respublikanın ömrü qısa olmuşdur. İtaliya krallığı [[Roma imperiyası]]nın süqutundan sonra qurulan və bütün İtaliya yarımadasını əhatə edən ilk dövlətdir.

XVIII əsrin son illərində İtaliya [[Napoleon Bonapart|I Napoleon]] tərəfindən işğal edilərək fransız təsiri altına girdi. 1789-cu il inqilabı başlayarkən İtaliya siyasi vəziyyət belə idi: [[Sardiniya krallığı]], [[Milan hersoqluğu]], [[Genoa Respublikası]], [[Venesiya respublikası]], [[Toskana qraflığı]], [[Papalıq dövləti]] və Neopol-Siciliya krallıqları var idi. Bu dövlətlərin bəzilərində hökmdarlar yerli deyildilər. İtaliya Direktoriya dövründə fransız orduları tərəfindən işğal edildiyi zaman, [[Avstriya]] və [[Prussiya]]nın bu dövlətə qarşı başlatdıqları müharibəyə İtalyanın krallıqla idarə olunan iki dövləti ( Sardiniya və Napoli) müttəfiq olaraq qatılmışdı. Direktoriya Napaleona batil inanclar ocağını söndürmək və İtalyanı canlandırmaq üçün Papanın siyasi gücünü ləğv etməsini əmretmişdi.

Yeni dövrdə yaradılmış İtaliya krallığı Roma və Venesiyanı hələ birliyə daxil edə bilməmişdi. Lakin yeni yaradılan dövlətin Venesiyanı Avstriyadan, Romanı Papalıqdan ala bilmiyəcəyi də aydın idi. Güclü bir dövlətlə müttəfiqlik yaradılmalı idi. Gözlənilənlər oldu. Eynən İtaliya kimi Almaniyada birlik yaradılması yolunda idi və çox güclü idi. Bu iki dövlətin qarşısındakı rəqib isə eyni idi- Avstriya. Prussiya ( Almaniya)- İtaliya ittifaqı yaradıldı. 1866-cı ildə Prussiya Avstriyanı məğlub etdi. İtaliya bu müharibədə heç bir aktivlik göstərmədiyi halda, yalnız Avstriyanı müdafiə etmədiyi və Almaniyaya siyasi dəstək olduğuna görə Venesiyanı aldı. Artıq sıra Romada idi. İtaliya Romanı da birləşdirərək artıq əsas diqqəti xarici siyasətə yönəltmək fikrində idi. Romanı sığortalayan isə hələ 1849-cu il üsyanını yatırılan zaman Romaya gələn və burada hələ də qalan fransız ordusu idi. Başlanan Fransa-Almaniya müharibəsində III Napaleon İtaliyaya Almaniyanı müdafiə etməyəcəyi təqdirdə Romanı güzəştə gedəcəyini bildirdi.<ref>Oral Sander, Siyasi Tarih (İlkçağlardan 1918’e), 18. baskı, Ankara, İmge kitabevi yayınları, 1989, s. 220.</ref> Müharibə nəticəsində Fransa ağır məğlubiyyətə uğradı, III Napaleon isə əsir düşdü ( Sedan fəlakəti). 20 sentyabr, 1870-ci ildə Romanı tutan İtalyanlar paytaxtlarını da buraya köçürdülər. Bununla da İtalyanın birləşdirilməsi başa çatdı. 1871-ci ildə qəbul edilən “Qarant qanunu”na görə Papa dövlət başçısı olaraq qalır, kralla eyni haqqlara sahib olur və krallıqdan hər ay müəyyən maaş alırdı. Əslində isə Papanın əlində yalnız dini hakimiyyət qalırdı.