Asteroid: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
{{təkrarlanan məqalə|Asteroidlər}}
[[Şəkil:951 Gaspra.jpg|thumb|300px|Asteroid (Gaspra)]]
'''Asteroid''' - (qədim yunan sözü ἀστεροειδής - «ulduza bənzər») kiçik planet kimi tanınan, sərt nüvədən ibarət [[Günəş sistemi]]nə aid səma cismidir. İndiyə kimi Günəş sistemində on minlərlə asteroid aşkar olunub. Asteroidlərin xüsusi orbiti olur.
[[Şəkil:Asteroids(CeresVestaEros).jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Asteroids(CeresVestaEros).jpg|thumb|Asteroids(CeresVestaEros)]]
Asteroidlər, xüsusilə Günəş sistemi içərisində olan kiçik planetlərdir. O, böyük planetoidləri çağırdı. Bu terminlər, tarixi olaraq, bir planetin diskini göstərməyən və aktiv bir quyruqlu ulduz xarakterinin olduğu müşahidə edilməyən, Günəşdəki orbitdəki hər hansı bir astronomik obyektə tətbiq olunmuşdur. Xarici Günəş sistemindəki kiçik planetlər kəşf edildi və quyruqlu ulduzların bənzəri uçucu əsaslı səthlərə sahib olduğu kəşf edildiyində, ümumiyyətlə asteroid qurşağın asteroitlerindən ayırd edildi.
 
Asteroidlər kometlərin və meteoridlərdən ayrılır. Kometlərin fərqi kompozisiyalardan biridir: asteroidlər əsasən minerallardan və süxurlardan ibarətdir, kometalar toz və buzdan ibarətdir. Bundan əlavə, planetin günəşə yaxınlaşdığını və quyruq ləkələrinin inkişafının qarşısını aldı. Asteroid və meteoroid arasındakı fərq əsasən ölçülərdən biridir: meteoridlərin diametri 1 metrə bərabərdir, asteroidlərin diametri isə bir metrikdir. Meteoritlər sonunda ya kometa, ya da asteroid materialları ola bilər.
 
Yalnız bir asteroid, nisbətən yansıtıcı bir səthə sahib olan Vesta, çılpaq gözlə görülə bilər və bu, çox müsbət bir vəziyyətdə olduqda çox qaranlıq bir yerdə. Nadir hallarda, dünyanın yaxınlığında kiçik asteroidlər qısa müddət ərzində çılpaq gözlə görülə bilər. Mart 2016-cı ildən etibarən Kiçik Planet Mərkəzində daxili və xarici Günəş Sistemində 1,3 milyarddan çox obyekt üzərində 750,000 ədəd tapşırıqlar üçün kifayət qədər məlumatlar var idi.
[[Şəkil:Asteroid_Belt.jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Asteroid_Belt.jpg|thumb|Asteroid Belt]]
Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, 30 İyun Asteroid Günü elan edərək, asteroid haqqında ictimaiyyətə məlumat verməyə hazırlaşır. Beynəlxalq Asteroid Günü 30 iyun 1908-ci ildə Rusiya Federasiyasının Sibirdə Tunguskada asteroid ildönümü qeyd edilir.
 
Maraqlıdır ki, Yupiter Günəş sisteminin 5 -ci planetidir. Lakin o Tisius -Bode düsturundan təyin olunmuş məsafəsinə görə 5 -ci yox, 6görə isə n=5 olduqda rn=2.8 a.v. alırıq. Onda belə fikir mey-dana çıxmışdır ki, Günəş sistemində heliosentrik məsafəsi təx-minən 2.8 a.v. olan və hələ məlum olmayan bir planet də ol-malıdır.Belə bir planet yalnız 1801-ci ildə Piassi tərəfindən kəşf olundu və ona [[Serera (cırtdan planet)|Serera]] adı verildi. Daha sonra Marsla Yupiter orbitləri arasında minlərlə belə kiçik planetlər kəşf olundu. Onlar çox kiçik olduqlarından ulduza bənzəyir. Elə ona görə də onlara asteroid (ulduzabənzər) adı verildi.Kiçik planetlər - asteroidlər Marsla Yupiter orbitləri arasında eni təxminən 40 000 000 km olan bir halqa əmələ gə-tirirlər. Asteroidlər də Günəş ətrafında Kepler qanunları üzrə planetlərin dolanma istiqamətində (qərbdən şərqə doğru) dolanırlar. Bəzi asteroidlərin orbitlərinin eksentrisiteti çox böyükdür. Onların bəziləri perihelidə Merkuri-nin də orbitinin daxilinə gi-rirlər. 1949 -cu ildə Baade-nin kəşf etdiyi Ikar orbiti­nin perihelisində Merkuri orbitinin daxilinə girir, afelisində isə Mars orbitindən də kənara çıxır. Onun orbitinin eksentri­siteti e=0.83. Şəkil 14.5 -də Ikarın orbiti göstərilmişdir. Müşahidələrlə müəyyən olunmuşdur ki, asteroidlərin parlaqlığı dəyişir. Bu o deməkdir ki, asteroidlər düzgün for-maya malik olmayan qəlpələrdir.Ən böyük asteroid olan Sereranın diametri 960 km, küt-ləsi isə 0.9-1021 kq. Ən kiçik asteroidin diametri isə 50 m, küt-ləsi isə 109 kq -dır . Orta asteroid qurşağındakı asteroidlərin diametri təxminən 100 km -dir. Asteroidlərin orta heliosent­rik məsafəsi 2.8 a.v., Günəş ətrafında orta dolanma dövrü isə 4.7 ildir.
 
Asteroidlərə misal olaraq [[(3) Yunona]], [[Pallada (asteroid)|Pallada]] və [[(4) Vesta|(4) Vestan]]ı göstərmək olar.
 
NASA ehtimal bir asteroid toqquşmasını əvvəlcədən təsbit edib, onun orbitini dəyişdirməyi hədəfləyir. Bunun üçün [[DART layihəsi]] hazırlanır.
 
{{Günəş sistemi}}