|
}}
'''Ayrım və ya Ayrum''' (digər variantları Eymur, Arum, Imer, Imir) — qədim türk xalqı. <ref>Ensiklopedik lüğət.. –Bakı: Azərbaycan ensiklopediyası, 1999. səh. 55 </ref> tayfasıtayfasının, şerq anadoludan köçen ve Kiçik Qavqazda meskunlaşan şerq anadoluQafqazda türklerinyaşamış azərbaycanlıların qədim etnoqrafik adıdır.<ref>Большая советская энциклопедия. Третье издание. В 30 томах. Главный редактор: А. М. Прохоров. Том 1: А — Ангоб. Москва: Государственное научное издательство "Большая Советская Энциклопедия", 1969, стр. 278.{{oq|ru|Исторически сложились этнографические группы А., отличавшиеся некоторыми особенностями в хозяйстве, культуре и быту: айрумы, карапапахи, падары, шахсевены, карадагцы, афшары и др. ... Айрумы расселены на 3 . Азербайджанской ССР (в районе Кировабада, Дашкесана, Кедабека), в горах Малого Кавказа. Занятия - горное скотоводство и земледелие. Длительное время у них сохранялись некоторые архаические черты в быту и хозяйстве (подземные жилища; из-за неустроенности дорог почти полностью отсутствовал колёсный транспорт и т. п.).}}</ref> Onların məskun olduğu ərazi Ayrım mahalı adlanırdı.Emir Teymur Ankara vuruşmasından (1402) sonra Türkiyə ərazisindən köçürdüyü 50 min ailəni Gəncə, Qarabağ və indiki Ermənistanda yerləşdirmiş, onlar sonralar ayrım adı ilə tanınmışdır. Gəncə xanı Cavad xanın general Knorrinqə yazdığı məktubda ayrımlar Gəncə xanlığının qədim elatı adlandırılır. XVII əsrdə ayrımların bir hissəsi Irana keçərək şahsevənlərə qarışmışdır. <ref> Azərbaycan toponimləri. Ensiklopedik lüğət.. –Bakı: Azərbaycan ensiklopediyası, 1999. -588s. </ref>
== Eymur sözü ilə bağlı coğrafi adlar ==
Tarixi Qarabağın ərazisində vaxtilə məskunlaşmış türk mənşəli tayfalardan biri də aynmlardı (bu böyük nəslin davamçıları indi də durur). Onlar Daşkəsən bölgəsi daxil olmaqla Ağstafa çayının hövzəsinə qədər ərazidə yaşamışlar. Eymurların əcdadları Kiçik Asiya türkləri olmuşlar.Ayrı-ayrı məkanlarda məskunlaşdıqlarma görə onlara ayrım demişlər (Q.Qaraqaşlı). Qazax bölgəsində Qoşqar və Kəpəzdağ ətəklərinə köçən eymurların nəsil davamçıları indi də yaşayırlar. XVI əsrdə eymurlar iki hissəyə bölünmüşlər; bir qismi Güney Azərbaycana köçmüş və burada Şah Abbası dəstəklədikləri üçün “Şahsevən” adlandırılmışdır. Digər qismi köhnə yerində qalıb onlardan yeni nəsillər törəmişdir; aynm, saatlı, qazaxlı və yaxud çolaxlı. Rusiya imperiyası dövründə Gəncə bölgəsi Yelizavetpol adlandırılan vaxtda burada 6 mahalda türklərle yanaşı, eymurlar da yaşayırdılar. Cavanşir uyezdində Ayrım və Saatlı, Qazaxda Boyanis - Aynm, Şinik-Ayrım, Cavad uyezdində Çolaxlı adlı kəndlərdə ayrımlar yaşayırdılar. Ayrımlar tərəfindən Əmirvar, Acı, Birkəz, Dəstəfur, Damcılı, Zaha dərəsi, Güneydam kəndləri salınmışdır.
Rum, Rım sözü osmanlı türkçesin de anadolu demekdir. Qazax bölgəsində Qoşqar və Kəpəzdağ ətəklərinə köçən eymurların nəsil davamçıları indi də yaşayırlar. XVI əsrdə eymurlar iki hissəyə bölünmüşlər; bir qismi Güney Azərbaycana köçmüş və burada Şah Abbası dəstəklədikləri üçün “Şahsevən” adlandırılmışdır. Digər qismi köhnə yerində qalıb onlardan yeni nəsillər törəmişdir; aynm, saatlı, qazaxlı və yaxud çolaxlı. Rusiya imperiyası dövründə Gəncə bölgəsi Yelizavetpol adlandırılan vaxtda burada 6 mahalda türklərle yanaşı, eymurlar da yaşayırdılar. Cavanşir uyezdində Ayrım və Saatlı, Qazaxda Boyanis - Aynm, Şinik-Ayrım, Cavad uyezdində Çolaxlı adlı kəndlərdə ayrımlar yaşayırdılar. Ayrımlar tərəfindən Əmirvar, Acı, Birkəz, Dəstəfur, Damcılı, Zaha dərəsi, Güneydam kəndləri salınmışdır.
Eymur tayfasına mənsub olan bu adla bağlı meydana gəlmiş coğrafi adlardan biri [[Azərbaycan]]ın [[Ağdaş]] rayonundakı [[Eymur]] kəndidir. [[Qazax]] rayonundakı [[Quşçu Ayrım]], [[Tovuz]] rayonundakı [[Mollaayrım]], [[Ermənistan]]dakı [[Ayrum]], [[Ayrum Mets]], [[Ayrum Pokr]], [[Gürcüstan]]dakı [[Imera]], [[Imira]], [[Imirasani]] (Imir Həsənli) kimi coğrafi adlar bu toponimin müxtəlif variantlarıdır.
|
