|
== Gülüstan müqaviləsinin mətni ==
[[Rusiya-İran müharibəsi (1804-1813)|Rusiya-İran müharibəsi zamanı]] [[Qacarlar sülaləsi|İranın]] məğlub olması,o dövrdəki beynəlxalq münasibətlərin köklü şəkildə dəyişməsi Rusiya ilə İran arasında sülh danışıqlarının başlanmasına səbəb oldu. Yaranmış vəziyyətdən məharətlə istifadə edən [[Britaniya imperiyası|İngiltərə]] Rusiya-İran danışıqlarında vasitəçi olmağı bacardı.[[1813]]-cü il [[oktyabr]] ayının 12-də [[Qarabağ]]da hər iki dövlətin səlahiyyətli nümayəndələri arasında on bir maddədən ibarət olan '''Gülüstan sülh müqaviləsi''' imzalandı. ''Gülüstan sülh müqaviləsi''' ilə vətənimiz olan '''Tarixi Azərbaycan Torpaqları''' iki dövlət arasında bölüşdürüldü. Bu '''"sülh"''' müqaviləsi '''Azərbaycanın Rusiya-İran arasında olan bölüşdürülməsinin birinci mərhələsi''' idi. Bu bağlanmış '''sülh müqaviləsi''' ilə ''' çox qədim tarixə malik olan Azərbaycan xalqının tarixin sonrakı mərhələlərində ayrı-ayrı inkişaf yolları ilə irəliləməsinin başlanğıcı qoyuldu'''. Tarixdə '''Gülüstan müqaviləsi''' adlanan həmin sülh müqaviləsinin mətni belədir.
"[[1813]]-cü il [[oktyabr]] ayının 12-də Zeyvə çayı yaxınlığında yerləşən Gülüstan kəndində olan Rus ordugahında hər iki tərəfin səlahiyyətli Müvəkkilləri vasitəsilə [[Çar Rusiyası|Bütün Rusiya İmperiyası]] və [[Qacarlar sülaləsi|İran Dövləti]] arasında bağlanmış və [[1814]]-cü il [[sentyabr]] ayının 10-da [[Tbilisi|Tiflis]] şəhərində hər iki Dövlətin səlahiyyətli Müvəkkillərinin biri-biri ilə dəyişdikləri və ratifikasiyalar ilə təsdiqlənmiş olan əbədi sülh və dostluq haqqında
'''Müqaviləsi Qadir Allahın adı ilə'''
İmperator əlahəzrətləri, bütün Rusiyanın ən şöhrətli və əzəmətli böyük hökmdarı və imperatoru və İran Dövlətinin sahibi, hökmdarı olan böyük Əlahəzrət Padşahın öz təəbələrinə yüksək hökmdar məhəbbətinə görə, onların ürəklərinə zidd olan savaşın fəlakətlərinə son qoymağı və qədimdən bəri Bütün [[Rusiya İmperiyası|Rusiya İmperatorluğu]] və [[Qacarlar|İran Dövləti]] arasında mövcud olmuş səbatlı sülh və xeyirxah qonşu dostluğunu möhkəm bir əsas üzərində bərpa etməyi səmimi-qəlbdən qarşılıqlı surətdə arzu edərək, bu ədalətli və nicatverici iş üçün aşağıdakıları və səlahiyyətli Müvəkkilləri təyin etməyi faydalı hesab etmişlər: Əlahəzrət Bütün Rusiya İmperatoru –öz General-leytenantı olan, Gürcüstandakı və Qafqaz xəttindəki qoşunların Baş komandanı, Həştərxan və Qafqaz quberniyalarında, [[Gürcüstan]]da Mülki hissə, həmçinin bu ölkənin bütün sərhəd İşləri üzrə Baş Müdiri... zati-aliləri cənab Nikolay Rtişçevi, Əlahəzrət İran Şahı isə – özünün, [[Osmanlı imperiyası|Türkiyə]] və [[Britaniya imperiyası|İngiltərə]] Saraylarında fövqəladə elçisi olmuş, İran Rəisləri arasında seçilmiş... Məmuru, Ali İran Sarayının Gizli İşlər Müşaviri, Vəzir nəslinə mənsub olan, İran Sarayında ikinci dərəcəli Xan, Yüksək rütbəli və Çox hörmətli olan Mirzə Həsən Xanı, bu səbəbdən də Biz, yuxarıda adları çəkilmiş səlahiyyətli Müvəkkillər [[Qarabağ]] mülkündə, Zeyvə çayı yaxınlığında yerləşən Gülüstan kəndində toplaşaraq, vəkalətnamələrimizi bir-birimizə təqdim etdikdən sonra, hər birimiz öz tərəfimizdən bizim Böyük hökmdarlarımız adından bərqərar edəcəyimiz sülh və dostluğa aid olan hər bir şeyi nəzərdən keçirib, bizə verilmiş olan hakimiyyət və Ali səlahiyyətlərə görə aşağıdakı maddələri qərara aldıq və əbədiyyət üçün təsdiqlədik.
'''Birinci maddə'''. İndiyədək Rusiya İmperiyası və İran Dövləti arasında mövcud olmuş düşmənçilik və narazılığa bu Müqavilə ilə bu gündən və gələcəkdə son qoyulur və qoy İmperator əlahəzrətləri Bütün Rusiya hökmdarı ilə əlahəzrət İran Şahı, onların vəliəhdləri, Taxtlarının Varisləri və qarşılıqlı olaraq onların Yüksək Dövlətləri arasında əbədi sülh, dostluq və xeyirxah andlaşma olsun.
'''İkinci maddə'''. Bir halda ki, hər iki Yüksək Dövlət arasında ilkin əlaqələr vasitəsilə '''status kvo ad prezenten-([[latın dili|latınca]]) hal-hazırkı dövrdə olan vəziyyət'''-, yəni hər bir tərəfin hazırda tam malik olduğu torpaqlara, xanlıqlara, mülklərə tam sahib qalması özülündə sülhün tam bərqərar edilməsi artıq qarşılıqlı surətdə razılaşdırılmışdır, onda bu gündən və gələcəkdə Bütün Rusiya İmperiyası və İran Dövləti arasında sərhəd aşağıdakı xətt olsun: Adınabazar adlanan yerdən başlayaraq, düz xətlə Muğan düzündən Araz çayında Yeddibulaq keçidinədək, oradan üzü yuxarı Kəpənək çayının Arazla qovuşduğu yerə, sonra da Kəpənək çayının sağ tərəfi ilə Mehri dağları silsiləsinə və oradan da xətti [[Qarabağ xanlığı|Qarabağ]] və [[Naxçıvan xanlığı| Naxçıvan]] xanlıqlarının mərzləri ilə davam etdirərək, Alagöz dağları silsiləsilə [[Qarabağ xanlığı|Qarabağ]], [[Naxçıvan xanlığı|Naxçıvan]], [[İrəvan xanlığı|İrəvan]] xanlıqlarının və Yelizavetpol dairəsinin(keçmiş [[Gəncə xanlığı]]) bir hissəsinin mərzləri birləşən Dərələyəz mərzinədək,buradan [[İrəvan xanlığı]]nın Yelizavetpol dairəsindən, həmçinin Qazax və Şəmsəddin torpaqlarından ayıran mərzlə Eşşəkmeydan mərzinə, oradan da dağlar silsiləsilə, çayın sağ tərəfi ilə, onun axarı yönündə, Həmzəçimən yolu ilə
== İstinadlar ==
|
