Dağlıq Qarabağ: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
kRedaktənin izahı yoxdur |
giriş |
||
Sətir 1:
[[Şəkil:Location_Nagorno-Karabakh2.png|right|thumb|300px|Dağlıq Qarabağ]].
[[Şəkil:Ani Location Artsakh en.gif|right|thumb|300px|Dağlıq Qarabağ daxil işğal olunmuş Azərbaycan əraziləri]]
'''Dağlıq Qarabağ''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın qərb bölgəsidir. Böyük bir hissəsi [[Ermənistan
Dağlıq Qarabağ Azərbaycanın mərkəzi hissəsində yerləşir. Sovet hakimiyyəti dövründə burada ərazisi 4,4 min kv.km yaxud Azərbaycan Respublikası ümumi ərazisinin 5,1 faizini təşkil edən [[Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti]] yaradılmışdı. 1970-ci ildə aparılmış siyahıya almaya əsasən Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin 150.313 nəfər əhalisi olmuşdur<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_mar_reg_70.php?reg=74&gor=3&Submit=OK Всесоюзная перепись населения 1970 г.]</ref>. Vilayətin tərkibinə [[Əsgəran rayonu]], [[Hadrut rayonu]], [[Mardakert rayonu]], [[Martuni rayonu]], [[Şuşa rayonu]] və vilayət tabeli [[Xankəndi]] şəhəri daxil idi<ref>[http://mediaforum.az/articles.php?lang=az&page=02&article_id=20101202031545899 "Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti haqqında" Azərbaycan SSR Ali Sovetinin Qanunu]</ref>. Tarixən [[Qafqaz Albaniyası]]nın (Arranın), [[Qarabağ xanlığı]]nın, [[Azərbaycan Demokratik Respublikası|Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan Sovet Respublikasın]]ın tərkib hissəsi olmuşdur. İndiki Azərbaycan Respublikasının tərkib hissəsidir. Hal-hazırda ətraf ərazilərlə yanaşı (cəmi 11 min km²) Ermənistan Respublikasının işğalı altındadır. Azərbaycanın "musiqi akademiyası" kimi tanınır<ref>http://www.azadqarabag.azerall.info/ts_gen/azl/meqale/2003/q-40.htm </ref>.
Sətir 92:
[[1988]]-ci ildə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin indiki mərhələsi başlayanda ərazisi 4,4 min kvadratkilometr olan bölgə ermənilərin çoxluq təşkil etdiyi Xankəndi şəhəri (paytaxt), Mardakert, Əsgəran, Martuni və Hadrut rayonları və azərbaycanlıların çoxluq təşkil etdiyi [[Şuşa şəhəri]]ndən ibarət idi.
Muxtar vilayətin bütün tarixi ərzində zaman-zaman separatçı şüarlar – [[Ermənistan]]<nowiki/>a birləşmək tələbləri irəli sürən ermənilər sonuncu dəfə 1988-ci ilin fevralında ayağa qalxırlar. Fevralın 13-də vilayətdə Ermənistanla birləşmək şüarıyla mitinqlər dalğası başlayır. Fevralın 20-də DQMV Xalq Deputatları Sovetinin sessiyası SSRİ Ali Soveti qarşısında bölgənin Ermənistana birləşdirilməsi xahişiylə vəsatət qaldırır.
Azərbaycan torpaqlarına 1988-ci il boyunca davam edən təcavüzün ardınca SSRİ Ali Soveti Dağlıq Qarabağda birbaşa Moskvanın tabeçiliyi altında çalışan Xüsusi İdarəetmə Komitəsi yaradır. 1989-cu ilin sonunda bu komitə ləğv edilərək Bakıya tabe olan Respublika Təşkilat Komitəsiylə əvəzlənir. Həmin ilin dekabrında Ermənistan parlamenti Dağlıq Qarabağın bu respublikaya birləşdirilməsi haqda qərar qəbul edir.
[[1991-ci il]]<nowiki/>in avqustunda SSRİ-nin dağılması prosesi sürətlənir. Avqustun 30-da Azərbaycan parlamenti respublikanın müstəqilliyini bəyan edir. Bundan 2 gün sonra DQMV və bu bölgəyə heç bir dəxli olmayan Şaumyan rayonu Xalq Deputatları sovetləri birgə sessiya keçirərək Dağlıq Qarabağ Respubliakı adlı saxta qurum yaradırlar. Respublika Təşkilat Komitəsi Xankəndidən Ağdama köçməli olur. Ardınca Dağlıq Qarabağda azərbaycanlıların total etnik təmizlənməsi – qanlı müharibə balayır.
1991-ci il noyabrın 20-də Martuninin azərbaycanlılar yaşayan kəndlərinə uçan nümayəndə heyətini aparan vertolyot [[Qarakənd faciəsi|Qarəkənd üzərində terrora məruz qalır]]. Azərbaycanın dövlət katibi [[Tofiq İsmayılov (akademik)|Tofiq İsmayılov]], baş nazirin müavini [[Zülfü Hacıyev]], dövlət müşaviri [[Məhəmməd Əsədov]], baş prokuror [[İsmət Qayıbov]], prezidentin mətbuat katibi [[Osman Mirzəyev]], dövlət-hökumət xadimləri [[Vaqif Cəfərov]], [[Vəli Məmmədov]], [[Qurban Namazəliyev]], DQMV hüquq-mühafizə, təhlükəsizlik orqanlarına başçılıq edən rusiyalı generallar daxil 20-dən çox adam həlak olur. Bu hadisə DQMV-nin ləğvinə təkan verir.
| |||